Na każdym etapie postępowania przedsiębiorcy, którzy toczą spór, mogą zawrzeć ugodę. Czynią sobie wówczas wzajemne ustępstwa, aby zlikwidować kwestie sporne.
Zawierając ugodę, strony likwidują albo łagodzą spór, jaki toczy się między nimi lub może wystąpić w przyszłości. Dokonują przy tym wzajemnych ustępstw. Jeżeli sprawę rozpoznaje już sąd, to wówczas przewodniczący ma obowiązek skłaniać strony do pojednania, szczególnie na pierwszym posiedzeniu, po wyjaśnieniu przez nie swoich stanowisk. Natomiast osnowa ugody zawartej przed sądem powinna zostać wciągnięta do protokołu rozprawy i podpisana przez strony.
Zawarcie ugody może być poprzedzone również mediacją, która jest dobrowolna. Stanowi ona dodatkowy sposób rozwiązania sporu cywilnoprawnego i może być prowadzona w każdej sprawie, w której jest dopuszczalne zawarcie ugody. Najczęściej prowadzona jest w sprawach majątkowych i gospodarczych. Rozwiązanie w drodze mediacji sporu między przedsiębiorcami prowadzi zazwyczaj do tego, że nadal będą ze sobą współpracowały i zapobiega wytoczeniu powództwa oraz wszczęciu postępowania nieprocesowego.
Mediacja może być prowadzona na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu. Umowa może zostać zawarta również wówczas, gdy jedna strona złożyła wniosek doręczony następnie mediatorowi o przeprowadzenie mediacji, a druga wyraziła na to zgodę.
Mediatorem nie może być sędzia, natomiast może nim być każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, nawet sędzia w stanie spoczynku.
Dla uczestniczących w mediacji przedsiębiorców istotne jest, że postępowanie mediacyjne nie jest jawne, a mediator ma obowiązek zachować w tajemnicy fakty, o których dowiedział się. Gdyby po przeprowadzonej mediacji nie doszło do ugody, to strony nie mogą powoływać się przed sądem na to, jakie propozycje wzajemnych ustępstw oraz ugodowe składały w tym postępowaniu.
Prowadzących spór przedsiębiorców do mediacji może skierować sąd i wtedy sam wyznaczy mediatora oraz czas trwania do miesiąca. Jednak strony mogą wówczas wybrać inną osobę do prowadzenia mediacji oraz wnieść o wyznaczenie dłuższego terminu. Już w czasie prowadzenia mediacji strony będą mogły zgodnie domagać się przedłużenia czasu jej trwania.
Z przebiegu mediacji sporządzany jest protokół, w którym zamieszcza się też ugodę wówczas, gdyby strony zawarły ją przed mediatorem. Ugodę można też załączyć do protokołu w postaci załącznika. Protokół podpisuje mediator, natomiast strony podpisują ugodę.
Ważne!
Zawierając ugodę, strony czynią sobie wzajemne ustępstwa, aby zapewnić wykonanie roszczeń lub zlikwidować istniejący spór
Gdy zostanie zawarta ugoda przed mediatorem, sąd na wniosek strony powinien niezwłocznie przeprowadzić postępowanie o zatwierdzenie jej. W tym celu sąd na posiedzeniu niejawnym wydaje postanowienie. Gdyby miała zostać wykonana w drodze egzekucji, to wówczas sąd zatwierdzi ją nadając klauzulę wykonalności.
Ugodę sąd zatwierdza zawsze na wniosek jednej ze stron. Nawet jeśli ugoda zostanie zawarta przed mediatorem, a żadna ze stron nie wystąpi do sądu o zatwierdzenie jej, to wówczas będzie wywierała tylko skutki ugody pozasądowej.
Sąd może jednak odmówić nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody w części lub w całości na przykład wówczas, gdyby była sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego, zmierzała do obejścia prawa, była niezrozumiała, albo zawierała sprzeczności i przez to była niemożliwa do wykonania. Chodzi tu o sprzeczności, których nie można wykonać w drodze interpretacji ugody.
Po zatwierdzeniu przez sąd ugoda zawarta przed mediatorem ma moc prawną ugody zawartej przed sądem.
Można uchylić się od skutków prawnych ugody, która została zawarta pod wpływem błędu. Jest to dopuszczalne wówczas, gdy błąd dotyczył stanu faktycznego, który obie strony uważały za niewątpliwy, co wynikać powinno z treści ugody, a spór bądź niepewność nie powstałyby, gdyby w chwili ugody obie strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy.