Na jaki okres najlepiej jest zawierać w spółce porozumienia wspólników?
Często stosowaną praktyką jest zawieranie tzw. porozumień wspólników, czyli porozumień pozastatutowych. Mogą one zawierać (jako dokumenty pozastatutowe) postanowienia, które z powodów prawnych bądź ekonomicznych nie powinny być przewidziane w umowie spółki (np. zasady podziału zysku inne niż dopuszczalne kodeksem spółek handlowych, szczególne obowiązki sprawozdawcze, zasady obliczania wysokości ceny przy sprzedaży udziałów/akcji).
Porozumienia wspólników są zawierane w związku z uczestnictwem w spółce na okres, przez jaki dany podmiot pozostaje wspólnikiem spółki. Klauzula dotycząca okresu obowiązywania przyjmuje często postać stwierdzenia, że porozumienie ulega rozwiązaniu, z chwilą kiedy którykolwiek ze wspólników przestanie posiadać w spółce co najmniej jedną akcję (udział). Porozumienie nie ulega rozwiązaniu po upływie wskazanego terminu, co w większości przypadków pozwala przyjąć, że zostało zawarte na czas nieokreślony. Jednocześnie porozumienia z reguły nie przewidują możliwości rozwiązania stosunku za wypowiedzeniem.
Praktyka wskazuje na brak po stronie uczestników obrotu świadomości występowania istotnego ryzyka prawnego związanego z zasadami rozwiązywania umów zawartych na czas nieokreślony. Zgodnie z art. 3651 kodeksu cywilnego zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu. Zakładając, że zobowiązania przewidziane porozumieniami akcjonariuszy można uznać za zobowiązanie o charakterze ciągłym (za takie uznaje się stałe działanie dłużnika przez cały okres trwania zobowiązania), przepis ten może okazać się istotnym zagrożeniem prawnym dla trwałości stosunków wynikających z porozumień wspólników. W sytuacji konfliktowej łatwo wyobrazić sobie rezygnację z dalszej współpracy przez jednego ze wspólników poprzez wypowiedzenie porozumienia w oparciu o art. 3651. W związku z brakiem ustawowych czy też zwyczajowych terminów wypowiedzenia porozumień wspólników rozwiązanie stosunku nastąpi niezwłocznie po wypowiedzeniu. Bez względu na interpretację pojęcia niezwłocznie, okres ten z pewnością będzie uznany za niewystarczający dla przygotowania się do nowej sytuacji przez pozostałych wspólników.
Instrumentem zapobiegającym wskazanym zagrożeniom będzie zawarcie porozumienia akcjonariuszy na czas oznaczony (np. dziesięć lat), co uniemożliwi stosowanie art. 3651 dla rozwiązania porozumienia wspólników (z uwzględnieniem konieczności ponownego zawarcia porozumienia na kolejny okres).