Polska ma jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek na świecie. Stało się to dzięki instytucjonalnej transformacji, którą kraj przeszedł po oderwaniu się od Związku Sowieckiego – mówi Daron Acemoğlu, który zdobył Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii w 2024 roku właśnie za pokazanie, jak instytucje wpływają na zamożność – albo niedostatek – narodów. Noblista był gościem specjalnym Jubileuszu 35-lecia Krajowej Izby Gospodarczej.
Narody mają moc kształtowania swojej przyszłości – tak najkrócej można ująć przesłanie ekonomisty. Stawia on na perspektywę instytucjonalną, zamiast koncentrowania się na posiadanych przez poszczególne kraje zasobach naturalnych, klimacie czy kulturze.
Wraz z dwoma innymi badaczami, Simonem Johnsonem i Jamesem A. Robinsonem, Daron Acemoğlu zbadał jak instytucje kształtują dobrobyt krajów w długim okresie, a istotny materiał badawczy dostarczyły tu analizy tego, jak na różne kraje wpływała kolonizacja przez europejskich dominatorów.
Wśród współczesnych wyzwań Noblista wymienia sztuczną inteligencję i podkreśla, że również w tym przypadku przyszłość jest otwarta. Zależy od tego, jak AI oraz inne nowe rozwiązania zostaną wykorzystane, w tym do poradzenia sobie z innymi wyzwaniami, jak zmiany klimatu czy starzenie się społeczeństw.
Daron Acemoğlu szczególne znaczenie przywiązuje do demokracji i jej prawidłowego funkcjonowania.
– Nie twierdzę, że demokracje są doskonałe, ale wszystkie alternatywy są gorsze – mówi naukowiec. – Musimy jednak grać kartami, które nam rozdano, a to oznacza, że musimy wzmacniać demokrację – dodaje.
Daron Acemoğlu podkreśla w kontekście demokracji znaczenie kompromisu i odnosi się do planów zmian obejmujących swoim zasięgiem cały glob, takich jak działania mające na celu troskę o klimat.
– Jednym z błędów jest myślenie, że można to po prostu zrobić za pomocą rządów, elit lub wykształconej części społeczeństwa, narzucając reszcie – wskazuje.
W ślad za kompromisem idzie zaraz współpraca, różnych grup społecznych.
– Media społecznościowe wykreowały zanieczyszczone środowisko informacyjne, a problemy, z którymi się zmagamy, są bardzo konfliktowe – mówi.
Daron Acemoğlu opisuje również znaczenie organizacji, takich jak Krajowa Izba Gospodarcza – rozmowa została przeprowadzona przy okazji obchodów 35-lecia tej organizacji. Mają one do odegrania ważną rolę, komunikując się z jednej strony z rządem, z drugiej – z przedsiębiorcami. To kolejny przykład na to, jak potrzebna jest współpraca.
Rozmowa odbyła się podczas obchodów Jubileuszu 35-lecia Krajowej Izby Gospodarczej.