Zakaz jednorazowych e-papierosów. Gra w dymek

W resorcie zdrowia ruszyły prace nad zakazem jednorazowych e-papierosów. Ministerstwo Finansów chce zaś opodatkować saszetki nikotynowe.

Jak mówią eksperci, ograniczanie tego rodzaju używek będzie trudne, bo w miejsce jednego zlikwidowanego wyrobu szybko pojawi się inny. Dobrym przykładem są konsumenckie gumy nikotynowe, które pojawiły się już w USA.

Firmy walczą, bo chodzi o duże pieniądze. Tylko w Polsce to rynek wart miliardy złotych. To dlatego podczas wtorkowego posiedzenia senackiej komisji zdrowia poświęconego e-papierosom sala była pełna. A w gronie gości było wielu przedstawicieli firm.

Wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny zapowiedział, że w przyszłym tygodniu projekt zakazujący sprzedaży jednorazowych e-papierosów powinien zostać skierowany do konsultacji społecznych. Jednocześnie Ministerstwo Finansów chce wprowadzić do przepisów definicję wyrobów nikotynowych, która rozróżniłaby saszetki nikotynowe i inne wyroby nikotynowe. To próba załatania luki – saszetki są na rynku od dawna, jednak nie były dotąd ujęte w żadnych przepisach. Poza tym wyroby nikotynowe miałyby zostać objęte akcyzą w wysokości 200 zł za każdy kilogram, czyli średnio 2–4 zł za opakowanie. Pojawiłby się też obowiązek informowania o zawartości nikotyny w gramach na opakowaniu wyrobu nikotynowego. Nowe przepisy miałyby wejść w życie 1 stycznia 2025 r.

Dodatkowo przedsiębiorcy będą mieli obowiązek nałożenia znaków akcyzy na dotychczas nieoznaczane wyroby nikotynowe, które będą przeznaczone do sprzedaży na terenie Polski po 28 lutego 2025 r. Branża mówi, że w sprawie regulacji dotyczących saszetek nikotynowych apelowała już w ubiegłym roku. Wtedy też przyjęła kodeks rynkowy, który reguluje standardy prowadzenia ich sprzedaży. Zgodnie z nim mogą one być oferowane tylko dorosłym, a na opakowaniach mają być umieszczane ostrzeżenia zdrowotne i informacje o użytych składnikach, o zawartości nikotyny.

Co na propozycje rządu branża? Te w sprawie saszetek chwali. Tradycyjne papierosy odchodzą powoli w przeszłość, firmy szukają więc legalnych rozwiązań zastępczych. Dlatego przekonują, że zrównanie wszystkich wyrobów, bez czynienia jednych bardziej konkurencyjnymi względem pozostałych, to dobry krok. – Szczególnie że saszetki mają stanowić alternatywę dla wyrobów tradycyjnych – mówi Adrian Jabłoński z JTI Polska.

W przypadku jednorazówek są już ostrożniejsi, bo zakaz może uderzyć bezpośrednio w ich biznes i rozwinąć szarą strefę.

Resort finansów nie gromadzi danych o jednorazowych papierosach elektronicznych, bo wyrobem akcyzowym jest płyn do nich (niezależnie od zawartości nikotyny). A jego sprzedaż wzrosła w ostatnim roku. W ciągu 11 miesięcy 2023 r. sprzedano 812,4 mln ml płynów do papierosów elektronicznych. To niemal dwa razy tyle co w całym 2022 r.

Nieznacznie spadła za to sprzedaż tradycyjnych papierosów – w 2023 r. kupiliśmy ich 49,2 mld wobec 49, 3 mld rok wcześniej.

Zdaniem prof. Łukasza Balwickiego, kierownika Zakładu Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, sprawa saszetek powinna zostać już dawno uregulowana. Zwraca on też uwagę na to, że potrzeba generalnego uporządkowania rynku tytoniowego w Polsce. Problemem jest np. egzekucja prawa. Żadna firma nie została ukarana za reklamę wyrobów tytoniowych. Zakaz sprzedaży wyrobów nieletnim też jest iluzoryczny. Karze się sprzedawców, a producentów już nie. Jego zdaniem powinniśmy iść śladem tych krajów Europy, w których podatek nie jest dochodem, a przede wszystkim środkiem kontroli.

Firmy, nie chcąc tracić rynku, szukają użytkowników wśród najmłodszych. Choć sprzedaż wyrobów tytoniowych osobom poniżej 18. roku życia jest zakazana, to forma produktów jest skierowana przede wszystkim do najmłodszych. Smaki gumy balonowej czy różowe opakowania zachęcają głównie dzieci. Według badania „Palenie papierosów i wapowanie – badanie młodzieży szkolnej”, realizowanego przez Stowarzyszenie Walki z Rakiem Płuca, e-papierosy są najpopularniejszą używką nikotynową wśród młodzieży w wieku szkolnym. Do ich codziennego używania przyznaje się niemal połowa uczniów (47,6 proc.). ©℗