Co sprawi, że nasze miasta będą zdrowe, obszary wiejskie – zielone, oceany – czyste, a przyszłość naszych dzieci – zapewniona? Inwestycje. Od 30 maja do 3 czerwca Komisja Europejska będzie gospodarzem Zielonego Tygodnia.
Wydarzenia, podczas którego w całej Europie będzie podkreślana przestarzałość koncepcji głoszącej konieczność wyboru między rozwojem gospodarki a ochroną środowiska. W zamian będziemy proponować inwestycje, które połączą możliwości gospodarcze z dbaniem o zrównoważone środowisko. Każdego dnia z innej perspektywy będę promować związek między inwestycjami i przyszłością środowiska.
Jeśli przysłowie mówi, że potrzeba jest matką wynalazków, to w tym kontekście inwestycje są jego bogatymi ciotkami. Zielony Tydzień zilustruje tezę, że postęp wymaga odpowiednich zachęt dla innowatorów i osób nieobawiających się podjęcia ryzyka. Nie chodzi przy tym tylko o zachęty dla inwestorów. Należy pamiętać, że inwestorzy ponoszą największe ryzyko i koszty innowacji. Dostęp do źródeł finansowania może być trudny dla przedsiębiorstw z zielonych sektorów ze względu na brak zewnętrznego zrozumienia stosowanych przez nie nowych modeli biznesowych. Dla tradycyjnych inwestorów projekty mogą być natomiast zbyt ryzykowne lub zbyt długotrwałe.
Nieuwzględnienie czynników wpływających na zmianę środowiska samo w sobie stanowi ryzyko dla inwestorów. Czynniki związane z dostępnością zasobów mogą prowadzić do szoków podażowych i zmian cen, które silnie wpływają na wyniki inwestycyjne. Z tego względu inwestorzy i zarządzający funduszami muszą w szczególny sposób zwracać uwagę na wspomniane czynniki. Ponadto wiele przedsiębiorstw przyjmuje dłuższą perspektywę inwestycyjną, ponieważ uznaje, że ocena efektów inwestycji w okresie kwartalnym jest zbyt krótkotrwała i nie przyczyni się do zapewnienia trwałych zysków. Rządy również dokonują przeglądu przepisów dotyczących obowiązków powierniczych, nadzoru i sprawozdawczości w celu przygotowania naszych systemów finansowych na wspomniane niedoskonałości rynku.
Plan inwestycyjny dla Europy uwzględnia dokładnie ten element. Celem Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), serca wspomnianego planu inwestycyjnego, jest uruchomienie w Europie w ciągu trzech lat 315 mld euro (do końca 2015 r. uruchomiono już 50 mld euro w różnego rodzaju inwestycjach). Inwestycje EFIS ułatwiają przyciągnięcie środków prywatnych, zwłaszcza w obszarach, w których bankowość komercyjna niechętnie się angażuje. Z 54 projektów, które Europejski Bank Inwestycyjny wstępnie zakwalifikował do finansowania w ramach EFIS, 18 dotyczy ochrony środowiska. Jest to prawdziwa innowacja. Inne instrumenty, takie jak mechanizm finansowy na rzecz kapitału naturalnego, przyczyniają się do zwiększenia znaczenia kapitału naturalnego i wykorzystują potencjał drzemiący w usługach ekosystemowych. Ponadto niektóre państwa członkowskie zaczynają emitować obligacje ekologiczne („zielone obligacje”).
Mówi się również, że „przywództwo jest opłacalną inwestycją”. Stwierdzenie to sprawdza się zwłaszcza w przypadku przywództwa w zakresie ochrony środowiska, które obserwujemy ostatnimi laty. Przedsiębiorstwa, które najlepiej poradziły sobie w dobie recesji, wykazały się odpowiednim przywództwem, uwzględniły kwestie ochrony środowiska i zainwestowały w przyszłościowe projekty. W latach 2000–2011 w Unii Europejskiej tempo wzrostu w branżach ekologicznych wyniosło ponad 50 proc., a liczba miejsc pracy w sektorach związanych z wytwarzaniem towarów ekologicznych i świadczeniem usług ekologicznych wzrosła w latach 2000–2012 z 2,9 mln do 4,3 m ln.
Dobrym tego przykładem jest gospodarka o obiegu zamkniętym. Dobrze zaprojektowana gospodarka tego typu może zapewnić korzyści o charakterze gospodarczym, społecznym i środowiskowym. Gospodarcze korzyści można uzyskać dzięki efektywniejszemu wykorzystaniu surowców i zasobów oraz mniejszej zależności od ich importu. Dzięki odejściu od gospodarki linearnej, w której produkty są wyrzucane, a nie poddawane naprawie lub recyklingowi, można uzyskać korzyści o charakterze środowiskowym. Z kolei dzięki trwalszym i efektywniejszym produktom, zapobieganiu powstawaniu odpadów, lepszej gospodarce odpadami, recyklingowi, naprawom i ponownemu wykorzystaniu produktów można uzyskać korzyści o charakterze społecznym. Ponadto proces wdrożenia gospodarki o obiegu zamkniętym wiąże się z pojawieniem się znaczących możliwości zatrudnienia.
Aby jednak mogło dojść do zmian w podejściu do gospodarki, potrzebne jest zapewnienie zarówno odpowiednich warunków ramowych dla inwestorów, jak i odpowiedniego finansowania zrównoważonych projektów obejmujących nie tylko wytwarzanie ekologicznych towarów i świadczenie ekologicznych usług, ale również tworzenie zrównoważonych rozwiązań w zakresie rolnictwa, przemysłu, energetyki, gospodarki wodnej, budownictwa, transportu, higieny itp.
W kolejnych dniach Zielonego Tygodnia będziemy zastanawiać się nad odpowiedzią na całą serię pytań. Jak sprawić, by miasta stały się lepszymi miejscami do życia? Jak zapewnić w długiej perspektywie ochronę i produktywność obszarów wiejskich? Jak sfinansować zmiany niezbędne, aby uczynić naszą przyszłość ekologiczną? Jak zapewnić w długiej perspektywie ochronę i produktywność oceanów? Jak zapewnić w długiej perspektywie pomyślny rozwój gospodarczy i dobrobyt przyszłym pokoleniom?
Unia Europejska przoduje w działaniach zmierzających do utworzenia systemu finansowego, który będzie stymulować zrównoważony rozwój. Wiele jednak jest jeszcze w tym zakresie do zrobienia. Jeśli połączymy wysiłki i wdrożymy kreatywne rozwiązania, z pewnością znajdziemy odpowiedzi na powyższe pytania i wspólnie podejmiemy kolejne kroki w kierunku inwestycji, dzięki którym będziemy lepiej chronić środowisko.