Rozpatrując sprawę, sąd bierze pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych działań. W szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.
Wobec m.in. członka (również byłego) zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: sp. z o.o.), który ze swojej winy nie złożył w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie jej upadłości (tj. w ciągu 30 dni od wystąpienia podstawy do tego), może być orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, reprezentanta bądź pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tejże działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji, ewentualnie stowarzyszenia. Może być on orzeczony na okres od roku do 10 lat. Tak stanowi art. 373 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo upadłościowe (dalej: u.p.u.).
W świetle uchwały Sądu Najwyższego z 23 lutego 2005 r. (sygn. akt III CZP 88/2004) komentowany zakaz nie będzie jednak dotyczył udziału w spółkach kapitałowych. Posiadanie udziałów w spółce kapitałowej nie jest bowiem prowadzeniem działalności gospodarczej.
Kto rozstrzyga
Co do zasady w kwestii omawianego zakazu rozstrzyga sąd upadłościowy. Jeżeli jednak postępowania upadłościowego nie wszczęto albo oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe – orzeka sąd właściwy do rozpoznania sprawy o ogłoszenie upadłości.
Sąd nie jest związany treścią wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Może w konsekwencji orzec tenże zakaz w innym zakresie przedmiotowym lub czasowym, niż wynika to z żądania wnioskodawcy. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z 24 września 2010 r. (sygn. akt IV CSK 92/10) art. 373 ust. 1 u.p.u. zakreśla sądowi możliwe maksymalne granice, w których ma orzec o zakazie, z uwzględnieniem indywidualnej oceny potrzeby takiego orzeczenia.
Istotny stopień winy
Rozpatrując sprawę, sąd bierze pod uwagę stopień winy oraz skutki podejmowanych działań, a w szczególności obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli. Samo tylko stwierdzenie winy w działaniu upadłego nie ma przesądzającego znaczenia dla orzeczenia wnioskowanego zakazu. Istotny jest zatem nie sam fakt doprowadzenia do upadłości, ale związek przyczynowy pomiędzy uchybieniami wymienionymi w art. 373 ust. 1 pkt 1–4 u.p.u. a obniżeniem wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego i rozmiarem pokrzywdzenia wierzycieli. Zarówno bowiem stopień winy, jak i skutki podejmowanych działań mają wpływ nie tylko na spektrum pozbawienia praw, lecz mogą również oddziaływać na decyzję sądu o oddaleniu wniosku w konkretnej sytuacji, ponieważ orzeczenie zakazu ma charakter fakultatywny. Tak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 13 stycznia 2010 r. (sygn. akt II CSK 364/09).
W art. 373 ust. 1 pkt 1 wyżej powołanej ustawy nie ustanowiono domniemania winy w przypadku stwierdzenia niezachowania terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Ocena ewentualnej aktualizacji winy po stronie uczestnika postępowania wymaga więc oceny dopuszczonych w sprawie dowodów pod tym kątem i stwierdzenia, na czym konkretnie ta wina polegała. Każdorazowo zatem, w myśl zasady ogólnej z art. 6 k.c., wnioskodawca powinien udowodnić winę danej osoby i jej udział w tym, że wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony po terminie. Potwierdził to Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z 4 lipca 2012 r. (sygn. akt I CSK 640/11) oraz z 13 maja 2011 r. (sygn. akt V CSK 352/10).
Stopień winy niewątpliwie ma znaczenie dla orzekania co do okresu obowiązywania przedmiotowego zakazu. Pogląd ten znalazł odzwierciedlenie w postanowieniu SN z 4 lipca 2012 r. (sygn. akt I CSK 640/11).
Możliwość pozbawienia prawa prowadzenia działalności gospodarczej uzależniona jest ponadto od ustalenia skutków, jak wadliwe działanie podmiotu, wobec którego złożono wniosek (np. członka (ex) zarządu sp. z o.o.), miało wpływ na obniżenie wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa upadłego. Zawinione niezgłoszenie w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości np. sp. z o.o. nie przesądza jeszcze o pozbawieniu prawa, ponieważ powinny być jednocześnie ocenione skutki działań i ich skala. Przy czym orzeczenie zakazu wywołuje skutek jednostkowy, ale jednocześnie ma znaczenie dyscyplinujące, prewencyjne, służące ochronie ładu gospodarczego (postanowienie SN z 5 marca 2009 r., sygn. akt III CSK 297/08). W rezultacie sąd powinien ustalić wartość spółki przed zaistnieniem stanu niewypłacalności oraz po wystąpieniu tego zdarzenia, a w szczególności czy rzeczywiście doszło i ewentualnie w jakim zakresie do obniżenia wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa, a jeśli tak, to czy działanie odpowiedzialnego za złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w jakikolwiek sposób wpłynęło na ten stan rzeczy.
Osoby uprawnione
Postępowanie w przedmiocie orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej wszczyna się wyłącznie na wniosek wierzyciela, tymczasowego nadzorcy sądowego, zarządcy przymusowego, syndyka, prokuratora, a także prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Komisji Nadzoru Finansowego. Wyłączone jest zatem orzekanie przez sąd z urzędu. Do wniosku trzeba załączyć dowód uiszczenia opłaty sądowej (100 zł). Wygaśnięcie w toku postępowania funkcji tymczasowego nadzorcy, zarządcy przymusowego lub syndyka oraz zaspokojenie należności wierzyciela będącego wnioskodawcą nie ma wpływu na dalszy bieg postępowania wszczętego na jego wniosek.
W postępowaniu zastosowanie znajdują przepisy o postępowaniu nieprocesowym. Sąd wydaje postanowienie po przeprowadzeniu rozprawy. Rozpoznanie komentowanego wniosku na posiedzeniu niejawnym pozbawiłoby uczestnika możliwości obrony jego praw i skutkowałoby nieważnością postępowania. Od postanowienia sądu drugiej instancji przysługuje skarga kasacyjna. Odpis prawomocnego orzeczenia sąd przesyła do Krajowego Rejestru Sądowego (właściwego dla miejsca zamieszkania uczestnika). Postanowienie o orzeczeniu zakazu prowadzenia działalności gospodarczej obwieszcza się.
Nie orzeka się jednak komentowanego zakazu, jeżeli postępowanie w tej sprawie nie zostało wszczęte w ciągu roku od dnia umorzenia lub zakończenia postępowania upadłościowego albo oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości z braku majątku wystarczającego na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego. Gdy zaś wniosek o ogłoszenie upadłości nie był złożony, w terminie trzech lat od daty ustania stanu niewypłacalności albo wygaśnięcia obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości sp. z o.o. przez członka jej zarządu.
Przy czym nawet gdy uczestnik ze swojej winy nie złożył w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, sąd może oddalić wniosek o orzeczenie względem niego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Tak się stanie w sytuacji, w której złożono wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego, a rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli jest nieznaczny.
W postępowaniu o orzeczenie omawianego zakazu nie jest dopuszczalne dowodzenie wierzytelności na zasadach ogólnych. Wierzyciel powinien więc wykazać istnienie wierzytelności, wskazując na umieszczenie jej na liście wierzytelności; natomiast jeżeli w toku postępowania upadłościowego nie uznano tej wierzytelności lub umorzono postępowanie upadłościowe przed ustaleniem listy wierzytelności albo nie wszczęto postępowania upadłościowego – prawomocnym orzeczeniem sądu lub ostateczną decyzją administracyjną. Jeżeli wierzyciel nie wykaże istnienia swojej wierzytelności, nie będzie legitymowany czynnie do wszczęcia postępowania o orzeczenie komentowanego zakazu. Analogicznie stwierdził SN w postanowieniu z 19 czerwca 2015 r., sygn. akt IV CSK 564/14.
Wzór
Płock, 10 lutego 2016 r.
Do Sądu Rejonowego
V Wydział Gospodarczy
w Płocku
Wnioskodawca: Laura Iksińska (PESEL: 82011700000)
prowadząca działalność gospodarczą pod firmą
Usługi Budowlane Laura Iksińska z siedzibą w Płocku
ul. Jajeczna 67, 09–400 Płock (NIP: 000-111-22-33)
Uczestnik: Klementyna Igrekowska
zam. ul. Mleczna 54, 09–400 Płock
Opłata sądowa 100 zł
WNIOSEK O ORZECZENIE ZAKAZU PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Działając w imieniu własnym, załączając wypis z CEiDG z 10 lutego 2016 r., na podstawie art. 374 ust. 2 w zw. z ust. 1 oraz w zw. z art. 373 ust. 1 pkt 1 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe jako wierzyciel wnoszę o:
1) orzeczenie wobec uczestniczki postępowania Klementyny Igrekowskiej zakazu prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, reprezentanta bądź pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tejże działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia na okres trzech lat,
2) rozpoznanie sprawy także podczas nieobecności wnioskodawczyni,
3) zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.
Nadto wnoszę o:
dopuszczenie, a następnie przeprowadzenie dowodu z niżej wymienionych dokumentów:
– aktualny odpis z KRS D sp. z o.o. z 10 lutego 2016 r. –
na okoliczność ustalenia, że uczestniczka postępowania Klementyna Igrekowska pełniła funkcję prezesa zarządu D sp. z o.o. z siedzibą w Płocku (ul. Okrągła 21, 09–400 Płock) w okresie od 15 czerwca do 30 listopada 2015 r., a ponadto na okoliczność ustalenia, iż na dzień 30 listopada 2015 r. D sp. z o.o. nie znajdowała się w upadłości,
– nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Płocku V Wydział Gospodarczy z 15 kwietnia 2015 r. w sprawie V GNc 00/15 wraz z postanowieniem z 27 maja 2015 r. o nadaniu temu prawomocnemu nakazowi klauzuli wykonalności –
na okoliczność ustalenia, że wnioskodawczyni jest wierzycielem D sp. z o.o. na kwotę 50 tys. zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu,
– postanowienie komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Płocku Izabeli Nowak z 30 listopada 2015 r. o umorzeniu postępowania wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji z majątku D sp. z o.o. –
na okoliczność ustalenia, że na dzień 30 listopada 2015 r. D sp. z o.o. nie była właścicielem żadnego majątku, a ponadto posiadała co najmniej 15 (łącznie z wnioskodawczynią) wierzycieli.
Uzasadnienie
Uczestniczka postępowania Klementyna Igrekowska pełniła funkcję prezesa zarządu D sp. z o.o. z siedzibą w Płocku (ul. Okrągła 21, 09–400 Płock) w okresie od 15 czerwca do 30 listopada 2015 r.
Dowód: aktualny odpis z KRS D sp. z o.o. z 10 lutego 2016 r.
Wnioskodawczyni jest wierzycielem D sp. z o.o. W dniu 17 września 2015 r. wnioskodawczyni złożyła do Izabeli Nowak, komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Płocku, wniosek o wszczęcie egzekucji ze wszystkich składników majątku D sp. z o.o. kwoty 50 tys. zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu. Do przedmiotowego wniosku został załączony tytuł wykonawczy, tj. nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Płocku V Wydział Gospodarczy z 15 kwietnia 2015 r. w sprawie V GNc 00/15 wraz z postanowieniem z 27 maja 2015 r. o nadaniu temu prawomocnemu nakazowi klauzuli wykonalności. W dniu 1 grudnia 2015 r. wnioskodawczyni otrzymała od Izabeli Nowak, komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Płocku, postanowienie z 30 listopada 2015 r. o umorzeniu postępowania z powodu bezskuteczności egzekucji z majątku D sp. z o.o. Z cytowanego postanowienia wynika, że D sp. z o.o. nie jest właścicielem żadnego majątku. Komornik ten aktualnie prowadzi postępowania egzekucyjne na rzecz 14 innych wierzycieli, tj.: Y sp. z o.o., P sp. z o.o., M sp. z o.o., DEF sp. z o.o., N sp. z o.o., W sp. z o.o., C sp. z o.o., E sp. z o.o., F sp. z o.o., G sp. z o.o., H sp. z o.o., I sp. z o.o., K sp. z o.o. oraz L sp. z o.o.
Dowód:
– ww. nakaz zapłaty wraz z postanowieniem o nadaniu mu klauzuli wykonalności,
– postanowienie z 30 listopada 2015 r. o umorzeniu postępowania z powodu bezskuteczności egzekucji z majątku D sp. z o.o.
Co najmniej we wrześniu 2015 r. uczestniczka postępowania jako prezes jednoosobowego zarządu D sp. z o.o. z siedzibą w Płocku była zobowiązana złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości tejże spółki. Takiego wniosku jednak nie zgłosiła, doprowadzając w konsekwencji swym rażącym niedbalstwem do pogłębienia staniu niewypłacalności D sp. z o.o.
Dowód: aktualny odpis z KRS D sp. z o.o. z 10 lutego 2016 r.
Z tych względów wniosek jako uzasadniony zasługuje na uwzględnienie.
W załączeniu:
– wypis z CEiDG Usługi Budowlane Laura Iksińska z 10 lutego 2016 r.,
– dowód uiszczenia opłaty sądowej od wniosku,
– odpis wniosku,
– dokumenty z poz. „Dowód”.
Laura Iksińska
Podstawa prawna
Art. 21 ust. 1, art. 373 ust. 1 pkt 1 i ust. 1a–2 oraz art. 375–377 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 233 ze zm.).
Art. 76 pkt 4 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.).
Art. 379 pkt 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
