Poprawa efektywności energetycznej oznacza dla firmy duże oszczędności i zmniejszenie oddziaływania na środowisko, a można ją sfinansować pieniędzmi z Funduszy Europejskich.
Wysokie rachunki za energię są zmorą większości firm. Ale nie tylko ich.
Świat stoi przed poważnymi wyzwaniami związanymi z energią. Zapotrzebowanie stale rośnie, a zaspokajanie potrzeb powoduje coraz większe uzależnienie od importu paliw kopalnych oraz presję na środowisko, przyczynia się do zmian klimatu i podnosi rachunki płacone za prąd. Tymczasem z analiz wynika, że Europa marnotrawi co najmniej 20 proc. zużywanej energii. Dlatego z końcem 2006 r. Unia Europejska zobowiązała się do ograniczenia jej zużycia właśnie o 20 proc. w stosunku do prognozy na rok 2020.
– Dla osiągnięcia tego ambitnego celu podejmowanych jest wiele działań w zakresie szeroko rozumianej promocji efektywności energetycznej. Należy do nich wsparcie dla rozwoju efektywnych energetycznie technologii oraz inwestycji w odnawialne źródła energii – podkreśla Piotr Popa, rzecznik Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju.
Dotacje i pożyczki
Najbliższe lata to duża szansa dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw na obniżenie kosztów zużywanej energii – zarówno elektrycznej, jak i cieplnej. Dzięki dotacjom i pożyczkom z Funduszy Europejskich inwestycje niezbędne do uzyskania takich oszczędności staną się znacznie łatwiejsze do przeprowadzenia. Środki na ten cel zarezerwowane są w programach regionalnych. W zależności od województwa są one wyodrębnione lub ujęte jako jedna z możliwości wsparcia przedsiębiorstw. Udział dofinansowania w kosztach jest regulowany przepisami o pomocy publicznej oraz rozporządzeniem Komisji Europejskiej nr 651/2014 z 17 czerwca 2014 r. uznającym niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu. W zależności od programu i rodzaju działania dofinansowanie może sięgać nawet 70 proc. w przypadku najmniejszych firm ze słabiej rozwiniętych regionów.
Dotacje będą przeznaczone przede wszystkim na inwestycje w instalacje dostarczające energię z odnawialnych źródeł, takich jak słońce, woda, wiatr, geotermia, biogaz i biomasa. Uzyskany w ten sposób prąd lub ciepło powinny zasilać przede wszystkim firmę, która w nie zainwestowała, ale nadwyżki mogą być przekazywane również do sieci dystrybucyjnych. Realizowane będą mogły być również projekty w kogeneracji, czyli skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. W przypadku tego rodzaju projektów wsparcie otrzyma budowa, uzasadnionych pod względem ekonomicznym, nowych instalacji o jak najmniejszej z możliwych emisji CO2 oraz innych zanieczyszczeń.
Firmy mogą też liczyć na dofinansowanie działań, które obniżą poziom zapotrzebowania na energię – zarówno inwestycji, jak i rozwiązań organizacyjnych. Powinny one służyć redukcji zużycia wody, surowców, materiałów, energii, chłodu, ciepła (w tym odpadowego) i ograniczenia transportu w procesach produkcyjnych, m.in. dzięki zastosowaniu ekoinnowacji i wykorzystaniu nowych źródeł energii. W zakresie zastosowania energooszczędnych technologii produkcji może być dofinansowana np. wymiana maszyn, modernizacja środków produkcji, przebudowa linii produkcyjnych na bardziej efektywne energetycznie, zastosowanie technologii odzysku energii wraz z systemem wykorzystania energii ciepła odpadowego w ramach przedsiębiorstwa oraz wprowadzenie systemów zarządzania energią. Projekty tego rodzaju najczęściej będą mogły być realizowane wyłącznie jako element projektu dotyczącego modernizacji energetycznej lub zastosowania odnawialnych źródeł energii.
W części województw możliwe będzie również dofinansowanie termomodernizacji budynków użytkowanych na potrzeby firmy. W części zaplanowane jest również dofinansowanie projektów polegających na promowaniu budownictwa pasywnego. Firmy będą mogły uzyskać środki na projekty o charakterze demonstracyjnym, pilotażowym.
– Projekty takie będą miały na celu szerzenie wiedzy na temat korzyści ekonomicznych wynikających z zastosowania tego rodzaju rozwiązań w budownictwie przy jednoczesnym promowaniu ich z punktu widzenia ochrony klimatu – podkreśla Piotr Popa.
Opłacalność przede wszystkim
Obowiązkowym warunkiem poprzedzającym realizację projektów dotyczących kompleksowej modernizacji energetycznej będzie przeprowadzenie audytów energetycznych. Posłużą one weryfikacji faktycznych oszczędności energii oraz wynikających z nich wymiernych skutków finansowych dla przedsiębiorstwa.
Dzięki unijnemu dofinansowaniu najmniejsze firmy mogą nie tylko obniżyć koszty proekologicznych inwestycji, ale również bardziej świadomie ocenić ich potrzebę oraz potencjalne korzyści. Organizowane są na przykład szkolenia, podczas których omawiane są poszczególne rozwiązania i ich specyfika. Dofinansowywane może być również indywidualne doradztwo wraz z opracowaniem planu inwestycji i zmian organizacyjnych poprawiających efektywność energetyczną firmy.
Bezpłatnie dostępne są również liczne publikacje na ten temat. Ciekawą propozycją jest na przykład poradnik wydany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pt. Efektywne wykorzystanie energii w firmie. Powstał on dzięki dofinansowaniu ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Ramowego na rzecz Konkurencyjności i Innowacyjności. Na nieco ponad stu stronach, w przystępny sposób przedstawione są korzyści płynące z efektywnego wykorzystania energii w firmie. Przedstawiony jest katalog uniwersalnych przedsięwzięć, które warto przeanalizować pod kątem każdej firmy. Obejmuje on m.in.:
● Układy napędowe: silniki elektryczne, pompy, sprężarki i wentylatory.
● Oświetlenie:
- oświetlenie a wydajność pracowników,
- kryteria doboru oświetlenia pomieszczeń,
- usytuowanie źródeł światła w pomieszczeniach,
- systemy sterowania i regulacji oświetlenia,
- energooszczędność i ekonomia oświetlenia.
● Komputery, sprzęt RTV, wyposażenie biur i pomieszczeń usługowych, AGD:
- jak energooszczędnie eksploatować urządzenia biurowe i elektroniczne?
● Ogrzewanie, wentylacja i klimatyzacja (chłodzenie) budynków.
● Termomodernizacja budynków.
● Skojarzone wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej.
● Ciepło odpadowe, wymienniki oraz pompy ciepła.
● Kolektory słoneczne i ogniwa fotowoltaiczne, ściany solarne.
W poradniku przedstawiony jest sposób liczenia efektywności ekonomicznej przedsięwzięć nastawionych na energooszczędność, obejmujący nakłady, efekty, okres zwrotu. Czytelnicy znajdą przykłady konkretnych obliczeń dla najpopularniejszych inwestycji, takich jak wymiana kotła, silnika, modernizacja oświetlenia czy instalacja kolektorów słonecznych.
Efekt ekologiczny
Zastosowanie odnawialnych źródeł energii wiąże się ze zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń środowiska w porównaniu z systemem energetycznym opartym na wykorzystaniu paliw kopalnych. Ubiegając się o dofinansowanie inwestycji mających na celu ograniczenie zużycia energii oraz wytwarzanie jej ze źródeł odnawialnych przedsiębiorcy często będą poproszeni o wyliczenie wskaźnika efektu ekologicznego. Dla jego obliczenia należy się trzymać rachunku dla całego cyklu żywotności systemów, np. 25 lat. Efekt ekologiczny liczy się ze zmniejszenia emisji zanieczyszczeń np. powietrza w ciągu cyklu żywotności.
Jednak działania zwiększające efektywność energetyczną firm to nie tylko oszczędności i wskaźniki, ale i korzyści wizerunkowe. W dobie globalnej gospodarki i swobodnego przepływu towarów głównym wyróżnikiem produktów przestaje już być tylko cena i jakość. Coraz większe znaczenie dla budowania przewagi konkurencyjnej ma wizerunek firmy przyjaznej środowisku i oznaczanie produktów i usług znakami i certyfikatami ekologicznymi – na których uzyskanie również można dostać unijne dofinansowanie.
Autorzy wspomnianego już poradnika pt. Efektywne wykorzystanie energii w firmie zachęcają, aby budować wizerunek przedsiębiorstwa przyjaznego środowisku przez:
● pokazanie, że produkty w firmie są wytwarzane przez przyjazne środowisku i efektywne energetycznie technologie;
● porównanie z innymi firmami (benchmarking), aby stwierdzić, czy nasza firma jest lepsza od innych, bo ma mniejsze zużycie energii na jednostkę (tonę, zł) wytworzonego produktu;
● wprowadzenie do zarządzania jakością (certyfikaty ISO, EHAS) w firmie również elementów zarządzania energią i środowiskiem;
● oznaczanie znakami jakości energetycznej swoich produktów (tam, gdzie istnieje stosowny system certyfikacji);
● włączanie się w kampanię informacyjno-edukacyjne, wydawanie ulotek, postery w firmie i w sieci sprzedaży.
Pierwszy krok do efektywności energetycznej
Odpowiedz na pytania:
1. Ile płacę za paliwa i energię?
2. Jaki jest udział kosztów paliw i energii w kosztach produkcji?
3. Gdzie najwięcej – w jakich urządzeniach i węzłach technologicznych – zużywam najwięcej energii?
4. W jakim stopniu obciążam środowisko i klimat ziemi i ile za to płacę?
5. Czy znam, zużycie danych nośników energii w cyklu dobowym (energii elektrycznej, ciepła sieciowego, gazu ziemnego) i czy do maksymalnego zużycia godzinowego w czasie doby trafnie dobrałem rodzaj taryfy?
6. Czy wiem, kto ma najlepszą ofertę i czy wybrałem najtańszego dostawcę energii?
7. Czy jest w firmie ktoś odpowiedzialny za zarządzanie energią i czy istnieje system szkolenia i motywacji pracowników?
8. Czy wiem, gdzie mam największe możliwości zmniejszenia zużycia energii i czy mam je uszeregowane według opłacalności ich wdrożenia?
9. Czy mam jakiś plan wdrażania efektywności energetycznej?
10. Czy monitoruję zmiany zużycia energii i potrafię je wytłumaczyć?
Jeżeli udało ci się szybko, poprawnie i pozytywnie odpowiedzieć na wszystkie pytania, to znaczy, że w twojej firmie funkcjonuje system zarządzania kosztami energii.
Jeżeli miałeś problem lub odpowiedziałeś „nie” pięć razy lub więcej, to znaczy, że taki system trzeba w firmie wprowadzić jak najszybciej.
Filary podstawowego systemu zarządzania energią:
1. Wyznaczenie osoby, w większych przedsiębiorstwach zespołu, odpowiedzialnej za zarządzanie energią oraz przypisanie kompetencji i szkolenia tej osoby.
2. Monitorowanie zużycia kosztów energii.
3. Okresowe analizy i raporty.
4. Zalecenia energooszczędnej eksploatacji dla pracowników.
5. Wybranie najkorzystniejszych taryf i dostawcy energii.
6. Identyfikacja przedsięwzięć – projektów efektywnego wykorzystania energii.
7. Opracowanie planów i wdrożenie przedsięwzięć z wykorzystaniem środków finansowych z funduszy pomocowych: krajowych i europejskich.
Źródło: Efektywne wykorzystanie energii w firmie – poradnik, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości
