Stosownie do art. 10641 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego przeciwko dłużnikowi prowadzącemu działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego dopuszczalna jest egzekucja z dochodów uzyskiwanych z tej działalności przez ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym. W doktrynie powszechnie przyjmuje się, iż egzekucja przez zarząd przymusowy polega na odebraniu dłużnikowi zarządu nad przedsiębiorstwem i oddaniu go ustanowionemu przez sąd zarządcy. Uzyskane dochody, po pokryciu wydatków związanych z zarządem egzekucyjnym, służą zaspokojeniu się wierzyciela egzekwującego. Stosownie do art. 10645 k.p.c., przy spełnieniu przesłanek w nim wskazanych, istnieje również możliwość ograniczenia prowadzenia egzekucji przez zarząd przymusowy do części przedsiębiorstwa.
W razie ustanowienia zarządu przymusowego sąd powołuje zarządcę, którym może być osoba fizyczna lub prawna wskazana przez strony spośród osób posiadających licencję do wykonywania obowiązków syndyka, nadzorcy lub zarządcy w postępowaniu upadłościowym i naprawczym. W wypadku braku porozumienia stron zarządcę wyznacza sąd spośród tych osób. Zarządca przejmuje od dłużnika prowadzenie przedsiębiorstwa w celu zapewnienia prawidłowej gospodarki i zaspokojenia wierzycieli. Zasadnicza konsekwencja ustanowienia zarządu przymusowego określona została w art. 10649 k.p.c. Zgodnie z nim czynności prawne dłużnika dotyczące mienia objętego zarządem dokonane po wszczęciu egzekucji są nieważne. Jest to nieważność bezwzględna, a czynność nią dotknięta nie wywołuje żadnych skutków prawnych i nie może być konwalidowana.
Konsekwencją ustanowienia zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem dłużnika, także z punktu widzenia wierzycieli jest regulacja w art. 10646par. 2 k.p.c., zgodnie z którą jeżeli zostanie wszczęta egzekucja przez zarząd przymusowy, to wcześniej wszczęte egzekucje ulegają umorzeniu z dniem uprawomocnienia się postanowienia sądu o wszczęciu egzekucji przez zarząd przymusowy, a dotychczasowi wierzyciele z mocy prawa wstępują do tej egzekucji. Powyższa regulacja jest konsekwencją art. 10646 par. 1 k.p.c., który stanowi, iż prowadzenie egzekucji świadczeń pieniężnych, w tym egzekucji administracyjnych ze składników mienia wchodzącego w skład przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego dłużnika, nie stanowi przeszkody do wszczęcia egzekucji przez zarząd przymusowy, jeżeli o to wnosi wierzyciel dotychczas prowadzący egzekucję albo gdy w chwili wszczęcia egzekucji przez zarząd przymusowy jest oczywiste, że wierzyciel prowadzący egzekucję zostanie w toku egzekucji przez zarząd przymusowy zaspokojony w okresie sześciu miesięcy od daty jej wszczęcia.
Daleko idącą konsekwencję ustanowienia zarządu przymusowego wprowadza art. 106412par. 1 k.p.c. Stosownie do jego treści po wszczęciu egzekucji przez zarząd przymusowy prowadzenie egzekucji świadczeń pieniężnych innymi sposobami z majątku dłużnika wchodzącego w skład przedsiębiorstwa jest niedopuszczalne, a inni wierzyciele mogą przyłączyć się do egzekucji przez zarząd przymusowy. Stosownie do par. 3 powyższego przepisu prowadzenie egzekucji przez zarząd przymusowy nie stanowi przeszkody do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji świadczeń niepieniężnych oraz egzekucji w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej.
JAROSŁAW CHAŁAS
radca prawny i partner zarządzający w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy
ikona lupy />
Jarosław Chałas, radca prawny i partner zarządzający w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy / DGP