Jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym. Prowadzenie działalności kulturalnej jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego o charakterze obowiązkowym. Instytucje kultury, dla których organizatorami są jednostki samorządu terytorialnego, mogą otrzymywać dotacje na zadania objęte mecenatem państwa oraz dotacje na wydatki inwestycyjne w części, której dysponentem jest minister kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Samorządy mogą otrzymywać także dotacje na zadania objęte mecenatem państwa w dziedzinie kultury, w szczególności na dofinansowanie programów realizowanych przez i instytucje kultury.

Mecenat państwa

Organizacje pozarządowe prowadzące działalność kulturalną oraz instytucje kultury, dla których organizatorami są jednostki samorządu terytorialnego, mogą otrzymywać dotacje z budżetu państwa w części, której dysponentem jest minister kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na wykonywanie w ramach realizacji programów ministra, a także zadań objętych mecenatem państwa, których zakres obejmuje m.in. podtrzymywanie i rozpowszechnianie tradycji narodowej i państwowej, upowszechnianie i promocję twórczości artystycznej, promocję kultury polskiej za granicą oraz budowę i modernizację infrastruktury kulturalnej. Dotacje mogą być udzielane po złożeniu w tej sprawie wniosków do ministra.
Jak wynika z rozporządzenia ministra kultury i dziedzictwa narodowego w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa (...), wnioski o udzielenie dotacji, o których mowa, składać należy w terminach do 30 listopada roku poprzedzającego rok realizacji zadania i do 31 marca roku, w którym dotacja ma być udzielona.
We wniosku należy podać:
● nazwę, siedzibę i adres jednostki organizacyjnej, będącej wnioskodawcą;
● rodzaj zadania i nazwę programu ministra;
● wysokość wnioskowanego dofinansowania;
● harmonogram realizacji zadania;
● oświadczenie wnioskodawcy o posiadaniu zasobów rzeczowych i kadrowych zapewniających prawidłowe wykonanie zadania;
● preliminarz całkowitych kosztów zadania;
● inne źródła finansowania zadania;
● inne dokumenty wymagane jako załączniki przy realizacji zadań w ramach programów.
Wnioski zawierające uchybienia formalne nie będą rozpatrywane. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku podpisywana jest umowa w sprawie dotacji. Przekazywanie dotacji odbywa się w terminach zapewniających finansowanie zobowiązań wynikających z realizacji zadania lub jako refundacja poniesionych wydatków oraz umożliwiających stosowanie się do wymagań określonych w przepisach o zamówieniach publicznych.
Dotacja może być przekazana tylko na wskazany rachunek bankowy. Dla środków z dotacji trzeba prowadzić odrębną ewidencję. Ministrowi albo odpowiednio upoważnionemu podmiotowi trzeba przedstawić rozliczenie realizacji zadania pod względem rzeczowym i finansowym, zgodnie z treścią umowy o dotację.

Dotacje z Funduszu

Środki z Funduszu Promocji Kultury, którego dysponentem jest minister kultury, przeznacza się na dofinansowanie zadań inwestycyjnych, w ramach realizacji programów ogłaszanych przez tego ministra. Chodzi o programy, które mają za zadanie promowanie lub wspieranie np. ogólnopolskich i międzynarodowych przedsięwzięć artystycznych, w tym o charakterze edukacyjnym, oraz twórczości literackiej i czasopiśmiennictwa, działań na rzecz kultury języka polskiego i rozwoju czytelnictwa oraz o wspieranie czasopism kulturalnych i literatury niskonakładowej. O wsparcie z Funduszu Promocji Kultury mogą się ubiegać m.in. państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz same jednostki samorządu terytorialnego. Wnioski o takie dofinansowanie składać należy do 30 listopada roku poprzedzającego rok realizacji zadania i do 31 marca roku, w którym dofinansowanie ma być udzielone. Takie terminy określone zostały w przepisach rozporządzenia ministra kultury i dziedzictwa narodowego z 21 lipca 2008 r. (Dz.U. nr 139, poz. 880).



Zadania objęte mecenetem państwa
Samorządowe instytucje kultury mogą wnioskować o dotacje na takie zadania, jak:
● podtrzymywanie i rozpowszechnianie tradycji narodowej i państwowej;
● upowszechnianie i promocję twórczości artystycznej;
● upowszechnianie i promocję czytelnictwa;
● promocję kultury polskiej za granicą;
● zachowanie, waloryzację i ochronę dziedzictwa kulturowego, w tym ochronę polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą;
● budowę i modernizację infrastruktury kulturalnej;
● tworzenie warunków do ekspozycji, zakupów i upowszechniania sztuki współczesnej;
● zachowanie i upowszechnianie tradycji regionalnej i kultury ludowej;
● tworzenie i wdrażanie systemów informatycznych w sferze kultury;
● edukację kulturalną społeczeństwa.
Cele wspierane przez fundusz
Wydatki Funduszu Promocji Kultury są przeznaczane, wyłącznie na promowanie lub wspieranie m.in.:
● ogólnopolskich i międzynarodowych przedsięwzięć artystycznych, w tym o charakterze edukacyjnym;
● twórczości literackiej i czasopiśmiennictwa oraz działań na rzecz kultury języka polskiego i rozwoju czytelnictwa, wspieranie czasopism kulturalnych i literatury niskonakładowej;
● działań na rzecz ochrony polskiego dziedzictwa narodowego;
● młodych twórców i artystów;
● działań na rzecz dostępu do dóbr kultury osób niepełnosprawnych;
● zadań realizowanych w ramach projektów, w tym projektów inwestycyjnych oraz projektów współfinansowanych z funduszy europejskich i międzynarodowych, z zakresu kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;
● realizacji inwestycji służących promowaniu i wspieraniu przedsięwzięć artystycznych, rozwojowi czytelnictwa, ochronie polskiego dziedzictwa narodowego, promocji młodych twórców i artystów oraz sztuki współczesnej.
Orzecznictwo
STRATY INSTYTUCJI KULTURY
Z przepisu art. 12 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej nie wynika uprawnienie rady gminy do podjęcia uchwały o pokrywaniu strat poniesionych przez instytucje kultury – wyrok z 25 kwietnia 2007 r. Naczelnego Sąd Administracyjnego II GSK 397/06.
FINANSOWANIE BIBLIOTEKI
Gminna biblioteka publiczna winna działać jako samorządowa jednostka organizacyjna, funkcjonująca w formie instytucji kultury, finansowana z budżetu gminy jedynie za pomocą dotacji – wyrok z 24 czerwca 2002 r. Naczelny Sąd Administracyjny SA/Gd 479/02.
PODSTAWA PRAWNA
● Ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2001 r. nr 13, poz. 123 ze zm.).
● Rozporządzenie ministra kultury z 1 września 2005 r. w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa, szczegółowego trybu składania wniosków o udzielenie dotacji oraz trybu przekazywania i rozliczania udzielonych dotacji (Dz.U. z 2005 r. nr 177, poz. 1474 ze zm.).
● Rozporządzenie ministra kultury z 28 stycznia 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków uzyskiwania dofinansowania realizacji zadań z zakresu kultury, trybu składania wniosków oraz przekazywania środków z Funduszu Promocji Kultury (Dz.U. nr 24, poz. 200 ze zm.).