W Polsce zasoby geotermalne znajdują się pod powierzchnią 80 proc. terytorium. Gminy coraz chętniej inwestują w eksploatację wód geotermalnych. Ich ciepło jest wykorzystywane do celów grzewczych, leczniczych i do aquaparków. Wsparcie na tego typu inwestycje można otrzymać głównie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Gostynin (woj. mazowieckie) rozpocznie wkrótce budowę całego kompleksu geotermalnego. To tylko jeden z wielu przykładów gminnych inwestycji geotermalnych. W ostatnich dwóch latach w kraju zostało uruchomionych pięć rekreacyjno-leczniczych kompleksów, a kolejnych 15 jest na różnych etapach realizacji. Wykonanie odwiertu i budowa infrastruktury niezbędnej do eksploatacji źródła to wydatek 20–40 mln zł.

Środki na inwestycje

Gminy zwracają się o dofinansowanie do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Środki na ten cel są również w większości z 16 funduszy wojewódzkich ochrony środowiska. Dotacja funduszu to maksymalnie 7,5 mln euro na pokrycie kosztów realizacji projektu. Gmina starająca się wykorzystać w perspektywie źródła geotermalne do celów gospodarczych powinna przede wszystkim powołać przedsiębiorstwo (zakład) komunalne, które będzie zajmowało się poszukiwaniami źródeł i eksploatacją.
Wodami termalnymi, w myśl prawa polskiego (geologicznego) są wody podziemne, które na wypływie z ujęcia mają temperaturę co najmniej 20°C.
Zasady i warunki wykonywania prac geologicznych oraz wydobywania kopalin ze złóż określa ustawa z 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze. Stanowi ono, że aby prowadzić działalność gospodarczą w zakresie m.in. poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania wód termalnych wymagane jest uzyskanie specjalnej koncesji. Udziela jej minister środowiska.

Wniosek do ministerstwa

Początek procedury to złożenie przez np. przedsiębiorstwo komunalne wniosku do MŚ wraz z dowodami istnienia na terenie gminy wód geotermalnych. W szczególności chodzi o dołączenie załączników graficznych, sporządzonych zgodnie z wymaganiami dotyczącymi map górniczych.
Organ koncesyjny może zobowiązać wnioskodawcę do przedstawienia danych określających stan prawny nieruchomości, na której będzie realizowana inwestycja. Natomiast w przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym potrzebne będą dane z ewidencji gruntów i budynków. Do wniosku o udzielenie koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin należy dołączyć także projekt prac geologicznych.



Sporządzenie wniosku

Wniosek o udzielenie koncesji na wydobywanie wód termalnych, poza wymaganiami przewidzianymi w opisanym art. 18 prawa geologicznego i górniczego, powinien określać:
● złoże kopaliny lub jego część, która ma być przedmiotem wydobycia,
● wielkość i sposób zamierzonego wydobycia kopaliny,
● stopień zamierzonego wykorzystania zasobów złoża w tym kopalin towarzyszących i współwystępujących użytecznych pierwiastków śladowych, jak również środki umożliwiające osiągnięcie tego celu,
● projektowane położenie obszaru górniczego i terenu górniczego oraz ich granic.
Do wniosku dołączyć jeszcze trzeba: dowód istnienia prawa przysługującego wnioskodawcy do wykorzystania dokumentacji geologicznej w celu ubiegania się o koncesję oraz projekt zagospodarowania złoża, zaopiniowany przez właściwy organ nadzoru górniczego.
Zgodnie z przepisami ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. nr 199, poz. 1227 ze zm.) do wniosku koncesyjnego na wydobywanie wód termalnych należy dołączyć decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych. Decyzja o uwarunkowaniach środowiskowych nie jest wymagana, w przypadku uzyskiwania koncesji tylko na poszukiwanie lub rozpoznawanie wód termalnych (a nie wydobywanie). Granice obszaru górniczego, z którego będzie wydobywana woda geotermalna, wyznacza organ koncesyjny, w uzgodnieniu z prezesem Wyższego Urzędu Górniczego.



Udzielona koncesja jest dokumentem stanowiącym podstawę do prowadzenia działalności związanej z wykorzystaniem wód termalnych. Określa w szczególności:
● rodzaj i sposób prowadzenia działalności objętej koncesją,
● przestrzeń, w granicach której ma być prowadzona ta działalność,
● okres ważności koncesji ze wskazaniem terminu rozpoczęcia działalności,
● inne wymagania dotyczące wykonywania działalności objętej koncesją, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa powszechnego i ochrony środowiska.
Koncesja na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin (w tym wód termalnych) poza wymienionymi wymaganiami powinna określać: cel, zakres, rodzaj i harmonogram prac geologicznych oraz wymaganą dokładność rozpoznania geologicznego.
Według ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, koncesja na wydobywanie wód termalnych, powinna ponadto wyznaczyć granice obszaru i terenu górniczego oraz określać zasoby złoża możliwe do wydobycia, a także minimalny stopień ich wykorzystania. Minister środowiska może odmówić udzielenia koncesji, jeżeli np. zamierzona działalność narusza wymagania ochrony środowiska bądź uniemożliwia wykorzystanie z określonych nieruchomości zgodnie z ich przeznaczeniem.

Wspieranie geotermii

W ramach realizacji polityki ministra środowiska na rzecz rozwoju geotermii w Polsce podmioty wykorzystujące wody do celów gospodarczych zostały zwolnione z opłat eksploatacyjnych za wydobywanie wód termalnych (stawka opłaty eksploatacyjnej wynosi obecnie 0 zł). Zwolnienie dotyczy również opłat za informację geologiczną, wykorzystywaną do celów projektowych (w ramach działalności poszukiwawczo-rozpoznawczej).
Czynnikiem warunkującym powodzenie inwestycji geotermalnej jest dobre rozpoznanie geologiczne. Przydatny może tu być Atlas Zasobów Geotermalnych na Niżu Polskim, wykonany pod redakcją prof. W. Góreckiego z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Wersja elektroniczna dostępna na stronie internetowej MŚ: www.mos.gov.pl. W trakcie opracowywania jest także atlas zasobów wód i energii geotermalnej Karpat Zachodnich.
Podstawa prawna
Ustawa z 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. nr 228, poz. 1947 ze zm.),