Nawet połowa chorych na cukrzycę odczuwa zaburzenia czucia, doznaje tzw. uczucia chodzenia po ściernisku czy przeszywania ciała prądem. To tylko niektóre z typowych objawów neuropatii cukrzycowej - przewlekłego powikłania cukrzycy.
Neuropatii (u 10-11 proc. chorych) może towarzyszyć ból o różnym nasileniu: od łagodnego bólu po ostry, szarpany i trudny do zniesienia, który może zostać wywołany nawet najlżejszym uściskiem dłoni, muśnięciem włosa czy poprzez dotyk ubrania na skórze.
- Ból neuropatyczny w zasadzie nie poddaje się klasycznemu leczeniu przeciwbólowemu. Nieleczony w znacznym stopniu obniża jakość życia chorych i często sprawia, że normalne funkcjonowanie staje się praktycznie niemożliwe - mówi prof. Jan Kochanowski, kierownik Kliniki Neurologii Szpitala Bielańskiego w Warszawie.

Przewlekłe powikłanie

Neuropatia cukrzycowa to zespół zaburzeń i objawów chorobowych układu nerwowego, jakie mogą wystąpić w przebiegu źle leczonej cukrzycy. Ich przyczyną jest uszkodzenie licznych w naszym ciele włókien nerwowych wskutek wystąpienia długotrwałego nadmiaru glukozy we krwi. Neuropatia cukrzycowa może przebiegać skrycie i długi czas pozostawać nierozpoznana lub ujawniać się objawami, które są niecharakterystyczne, narastają powoli i mogą przypominać objawy wielu innych chorób.

Rodzaje neuropatii

Neuropatia czuciowa najczęściej związana jest z zaburzeniami w działaniu nerwów obwodowych, czyli tych, które unerwiają tkankę mięśniową i skórę. Objawia się ona między innymi: zaburzeniami czucia w stopach (tzw. skarpetkowe) i w dłoniach (rękawiczkowe), drętwieniem, długotrwałymi bólami mięśni nóg i rąk.
Dolegliwości najczęściej nasilają się w nocy, przez co uniemożliwiają choremu sen. Na skutek bolesnych objawów neuropatii ciężar koca lub kołdry staje się nie do zniesienia, a zwykłe noszenie ubrań może stać się dla pacjenta po prostu niemożliwe.
Neuropatia czuciowa ma charakter postępujący. Tempo rozwoju choroby zależy między innymi od poprawnego leczenia cukrzycy i dobrej kontroli glukozy we krwi.
Szczególnie trudnym problemem w terapii powikłań cukrzycowych jest neuropatia autonomiczna. Występuje ona rzadziej niż neuropatia czuciowa, ale może ona niszczyć niemal każdy układ w ustroju. Neuropatia autonomiczna polega na uszkodzeniu autonomicznego układu nerwowego (działającego niezależnie od woli osoby chorej), który unerwia wszystkie narządy wewnętrzne. U pacjentów cierpiących na ten rodzaj neuropatii najczęściej dochodzi do zmian w układach sercowo-naczyniowym, pokarmowym i moczowo-płciowym.
Neuropatia ogniskowa polega na krótkotrwałym, ale bardzo bolesnym uszkodzeniu nerwów w postaci jednego lub kilku ognisk (neuropatia jednoogniskowa lub wieloogni- skowa). Przyczyną wystąpienia tego powikłania jest zakrzep w naczyniu odżywiającym dany nerw. Ból związany ze zmianami chorobowymi we włóknach nerwowych ustępuje dość szybko - po kilku tygodniach, kiedy to inny nerw przejmuje funkcję nerwu uszkodzonego. Neuropatia jednoogniskowa ma gwałtowny i bardzo bolesny początek, neuropatia wieloogniskowa rozwija się powoli, postępuje, a potem utrzymuje - jeżeli nie zastosuje się odpowiedniego leczenia. Niektóre z objawów neuropatii ogniskowej to podwójne widzenie, opadanie stopy i bóle kręgosłupa.

Diagnozowanie i leczenie

- Neuropatia jest poważnym, przewlekłym powikłaniem cukrzycy i może ona dotyczyć połowy osób chorych na cukrzycę. Jej początkowe objawy są raczej łagodne, dlatego ważne jest szerzenie wiedzy na temat tego rodzaju powikłań wśród pacjentów, co pozwoli na szybsze wykrywanie choroby i tym samym jej skuteczniejsze leczenie - mówi prof. Jan Kochanowski.
U zdecydowanej większości chorych nasilenie objawów neuropatii nie jest duże - dlatego niekiedy pozostaje niezauważone przez chorego i lekarza. Dlatego w zapobieganiu i leczeniu neuropatii cukrzycowej bardzo ważne jest jak najwcześniejsze zgłoszenie objawów lekarzowi.
- Prawidłowe leczenie bólu neuropatycznego w pierwszym etapie obejmuje podawanie pacjentom niektórych leków przeciwdepresyjnych lub leków przeciwpadaczkowych - mówi prof. Jan Kochanowski.
Możliwe jest również leczenie chirurgiczne, a osłabionym mięśniom ulgę może przynieść fizykoterapia. Podstawowym sposobem zapobiegania i leczenia neuropatii cukrzycowej pozostaje jednak wczesne i skuteczne leczenie cukrzycy. Po pewnym czasie dobrego i skutecznego wyrównywania cukrzycy niektóre objawy tego powikłania łagodnieją.
WYSTĘPOWANIE NEUROPATII CUKRZYCOWEJ
Neuropatia cukrzycowa występuje u pacjentów ze wszystkimi typami cukrzycy - z równą częstością pojawia się zarówno w cukrzycy typu 1, jak i typu 2, a także w różnych typach cukrzycy wtórnej. Częściej spotykana jest u mężczyzn. Częstość jej występowania ocenia się na 7-50 proc., a według niektórych badaczy nawet do 93 proc. wśród wszystkich pacjentów z cukrzycą. Wyniki badań wskazują, że neuropatia cukrzycowa dotyczy około 7 proc. chorych, u których nie upłynął więcej niż rok od rozpoznania cukrzycy, i około 50 proc. chorych z cukrzycą trwającą ponad 25 lat. Wedle badań z 2003 r. w Polsce neuropatia występuje u 10-80 proc. diabetyków. Odsetek chorych zwiększa się wraz z czasem trwania cukrzycy, ale w wielu przypadkach objawy pojawiają się wcześnie.