Rozmawiamy z RYSZARDEM WNUKIEM - Ministerstwo Gospodarki przygotowuje ustawę o efektywności energetycznej, która wprowadzi na rynek rozwiązania stymulujące przedsiębiorstwa do optymalizacji zarządzania energią i do jej oszczędzania.
• Czy obowiązujące w Polsce prawo mobilizuje przedsiębiorstwa do wdrożenia rozwiązań energooszczędnych?
- Jak dotąd w polskim prawie nie ma przepisów, które bezpośrednio zobowiązywałyby firmy do takiego postępowania czy wprowadzały mechanizmy rynkowe zachęcające do działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej. Istniejące regulacje, w formie rozporządzeń, dotyczą etykietowania lub efektywności energetycznej poszczególnych urządzeń. Nie znaczy to, że tak już pozostanie. Ministerstwo Gospodarki przygotowuje ustawę o efektywności energetycznej, która wprowadzi na rynek rozwiązania stymulujące przedsiębiorstwa do optymalizacji zarządzania energią i do jej oszczędzania. Na razie więc oszczędność energii to zaangażowanie, które firmy podejmują przede wszystkim dobrowolnie.
• Jakie rozwiązania znajdą się w ustawie?
- W 2007 roku rząd przygotował założenia do wspomnianej ustawy wdrażającej Dyrektywę 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych. Ustawa stworzy ramy prawne systemu działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej prowadzących do uzyskania wymiernych oszczędności energii. Regulacja ta jest oczekiwanym aktem, wychodzącym również naprzeciw postulatom zgłaszanym przez uczestników rynku energii, które m.in. dotyczą oszczędzania energii. Podstawowym elementem systemu wsparcia będą tzw. certyfikaty. Białe certyfikaty mają być wydawane za zmniejszenie zużycia energii, zwiększenie sprawności wytwarzania energii, ograniczanie strat w przesyle i dystrybucji. Przedsiębiorstwa sprzedające energię (zarówno energię elektryczną, jak ciepło i gaz - red.) będą musiały przedstawić białe certyfikaty prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki.
Wypełniając zobowiązania dyrektywy, Ministerstwo Gospodarki przygotowało w 2007 roku krajowy plan działań dotyczących efektywności energetycznej. W planie tym rząd zakłada m.in. uruchomienie kampanii promujących energooszczędność, wprowadzenie wspomnianego systemu, w tym również przykładowych audytów energetycznych zakładów przemysłowych, które dotychczas są dobrą, choć nieobowiązującą praktyką, certyfikację audytorów itd. Zrealizowanie tych zamierzeń w pełnej skali będzie wymagało niemałych środków. Oznacza to, że w znacznej mierze skuteczność rozwiązań ustawy o efektywności zależeć będzie od przeznaczenia odpowiedniej ilości środków w budżecie państwa.
• Na jakim etapie procesu legislacyjnego znajduje się ustawa o efektywności energetycznej?
- Obecnie w resorcie gospodarki wprowadzane są ostatnie szlify do projektu tej ustawy. Wkrótce trafi on do konsultacji międzyresortowych i społecznych, a następnie rząd skieruje go do parlamentu. Rząd przewiduje, że ustawa wejdzie w życie od początku przyszłego, 2010 roku, co oznacza, że zostanie opublikowana w Dzienniku Ustaw jeszcze w roku bieżącym.
• Jak wygląda oszczędzanie energii w polskich firmach w porównaniu z firmami zachodnimi?
- Nie ma precyzyjnych wskaźników, na podstawie których można byłoby sporządzić tego rodzaju porównanie. Dlatego łatwo o uproszczenia typu: polski przemysł zużywa kilka razy więcej energii, niż przemysł w rozwiniętych gospodarkach zachodnich. Takie ogólniki są nieprawdziwe. Sytuacja w poszczególnych działach przemysłu jest zróżnicowana. Poziom efektywności energetycznej w niektórych działach polskiej gospodarki jest zbliżony do średniej europejskiej. W innych jesteśmy wyraźnie gorsi, w szczególności gdy porównamy nasze wskaźniki energochłonności z gospodarczo rozwiniętymi krajami, jak np. Niemcy.
• Czy rozwiązania legislacyjne w krajach zachodnich sprzyjają podnoszeniu efektywności energetycznej w przedsiębiorstwach?
- Z pewnością w krajach zachodnich funkcjonuje o wiele więcej mechanizmów wsparcia działań obliczonych na poprawę efektywności energetycznej niż w Polsce. Wiele z nich ma podstawę w społecznej świadomości potrzeby oszczędzania energii. Pod tym względem zachodnie społeczeństwa zdecydowanie górują nad społeczeństwem polskim. W niektórych krajach (np. w Holandii i Danii) funkcjonują systemy zobowiązań dobrowolnych. Dzięki pozytywnemu nastawieniu społeczeństwa i przedsiębiorstw do idei oszczędzania energii, także dzięki odpowiednim regulacjom prawnym, energooszczędne rozwiązania pozwalają na uzyskanie, w skali Europy, oszczędności rzędu 100 mld euro rocznie.W Polsce świadomość społeczna w zakresie efektywności energetycznej i konieczności oszczędzania energii jest słabsza niż w innych krajach europejskich. Dlatego energooszczędność powinna być u nas wprowadzana, w znacznej mierze za pomocą mechanizmów regulacyjnych i nakazowych.
• RYSZARD WNUK
doktor inżynier Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, główny specjalista ds. racjonalizacji użytkowania energii w Krajowej Agencji Poszanowania Energii, dyrektor Polsko-Japońskiego Centrum Efektywności Energetycznej