Przedsiębiorca niewpisany do specjalnego rejestru może angażować pełnomocników na podstawie zwykłej pisemnej umowy pełnomocnictwa. Gdy jednak jest zarejestrowany do prowadzenia spraw firmy, musi udzielić prokury.
Firma prowadząca działalność gospodarczą może działać osobiście, poprzez pracowników lub osoby zatrudnione na podstawie umów zlecenia, o dzieło czy umowy agencyjnej. Może też działać przez przedstawicieli lub pełnomocników. Gdy jest to osoba fizyczna podlegająca jedynie wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej, także dla prowadzenia spraw cywilnych może ustanawiać zwykłe pełnomocnictwo. Natomiast przedsiębiorcy wpisani do rejestru przedsiębiorców muszą udzielić specjalnego pełnomocnictwa, jakim jest prokura.
Udzielenie pełnomocnictwa
Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Pod rygorem nieważności powinno być ono udzielone na piśmie. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.
Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo powinno być udzielone w tej samej formie.
Raz udzielone pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane. Jedyny wyjątek stanowi przypadek, w którym wcześniej udzielający pełnomocnictwa (mocodawca) zrzekł się odwołania pełnomocnictwa. Ponadto z mocy prawa pełnomocnictwo wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika. Dopuszczalny jest jednak wyjątek. W udzielanym pełnomocnictwie można zawrzeć inne rozwiązanie; ze względu na treść stosunku prawnego wyrażonego w pełnomocnictwie uprawnienia mocodawcy czy pełnomocnika mogą kontynuować ich następcy.
Po wygaśnięciu upoważnienia
Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może jednak żądać poświadczonego odpisu. Wówczas wygaśnięcie umocowania powinno być zaznaczone na takim odpisie.
Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona wiedziała o wygaśnięciu umocowania lub z łatwością mogła się dowiedzieć.
Jeżeli pełnomocnik nie ma umocowania do określonej czynności albo przekroczy zakres pełnomocnictwa, ważność tej czynności (np. zawartej w ten sposób umowy) zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w imieniu której została zawarta umowa.
Druga strona może wyznaczyć osobie, w imieniu której została zawarta umowa, odpowiedni termin do jej potwierdzenia. Gdy termin ten upłynie i umowa nie zostanie potwierdzona, strona ta wolna jest od zobowiązań wynikających z umowy. Ponadto w razie braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę, nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.
Prokura przedsiębiorcy
Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokura zawsze obejmuje taki zakres pełnomocnictw - nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Prokurentem może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Prokura powinna być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności.
Jedynie do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości sama prokura nie jest wystarczająca. Wówczas jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.
Prokura nie może być przeniesiona na inną osobę. Prokurent może jedynie ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności. Prokura może być w każdym czasie odwołana. Ponadto wygasa ze śmiercią prokurenta wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy.
Natomiast wygaśnięcia prokury nie powoduje śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych.
Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie. W przypadku prokury łącznej, kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono takiej prokury.
Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).
CZYNNOŚCI ZWYKŁEGO ZARZĄDU
W zasadzie nie istnieje katalog, w którym precyzyjnie zostałyby wyliczone decyzje wchodzące w jego zakres. Ogólnie można określić, że są to działania, które mocą przepisów prawnych wymagają specjalnego upoważnienia, np. w formie pisemnego pełnomocnictwa.
Podstawa prawna
• Art. 95-1099 ustawy z 23 kwietnia 1963 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).