Ochrona środowiska odgrywa coraz większą rolę wśród polityki Wspólnoty Europejskiej. Komisja Europejska przywiązuje wielką wagę do prawidłowego przeprowadzania postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) dla projektów ubiegających się o dofinansowanie z funduszy unijnych.

Według ustawy Prawo ochrony środowiska (p.o.ś.) ocena oddziaływania na środowisko jest rozumiana jako zespół wymaganych prawem działań, zmierzający do uzyskania możliwie najbardziej precyzyjnych i wszechstronnych informacji o wpływie na środowisko. Są trzy rodzaje procedur OOŚ:
  • oceny strategiczne dotyczą skutków wykonania postanowień zawartych w dokumentach strategicznych (plany, programy),
  • oceny indywidualne dotyczą projektowanych przedsięwzięć publicznych i prywatnych,
  • oceny transgraniczne dotyczą wykonania dokumentu lub przedsięwzięcia, którego skutki oddziaływania mogą wykraczać poza granice kraju.
Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko przeprowadza się na etapie koncepcji planowanej inwestycji. Pozwala to rozważyć różne warianty projektu i przeanalizować ich wpływ na środowisko. Dzięki temu inwestor otrzymuje szansę wyboru wariantu najkorzystniejszego pod względem ekonomicznym, technologicznym i środowiskowym i w ten sposób może uniknąć nieprzewidzianych kosztów.
Zadaniem oceny oddziaływania na środowisko jest identyfikacja oraz obiektywna ocena bezpośrednich i pośrednich skutków przedsięwzięcia wobec ludzi, fauny i flory, gleby, wody, powietrza, klimatu i krajobrazu oraz dóbr materialnych i dziedzictwa kultury w trakcie całego okresu życia projektu (realizacji, eksploatacji, likwidacji). Ocena uwzględnia również analizę środków minimalizujących negatywny wpływ przedsięwzięcia.
Właściwie przeprowadzona procedura obejmuje uzgodnienie konieczności sporządzenia i zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko z organem ochrony środowiska i organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej, sporządzenie raportu OOŚ, zapewnienie udziału społeczeństwa, uzyskanie opinii powyższych organów, uwzględnienie w uzasadnieniu uwarunkowań wynikających z opinii, uzgodnień i udziału społeczeństwa. Informacje uzyskane w toku procedury OOŚ są wytycznymi dla przygotowania treści decyzji środowiskowej, która ustala uwarunkowania realizacji danej inwestycji w zakresie ingerencji w środowisko.
Zgodnie z brzmieniem art. 46 ust. 1 ustawy p.o.ś. realizacja planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (art. 51 ust. 1 pkt 1 i 2) oraz wszystkich pozostałych przedsięwzięć nienależących do powyższej grupy, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, jeżeli mogą znacząco oddziaływać na ten obszar, jest dopuszczalna wyłącznie po uzyskaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, zwanej decyzją środowiskową.
Nieprawidłowo przeprowadzone postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko niesie za sobą wiele zagrożeń dla realizacji inwestycji, co ma istotne znaczeniu dla projektów aplikujących o środki unijne. Zaskarżenie decyzji przez strony postępowania i w efekcie wydłużający się proces inwestycyjny, nierzetelne przygotowanie raportu i w rezultacie przekroczenie budżetu projektu - to tylko niektóre z problemów. Jeżeli nie zostanie wykazane, że postępowanie OOŚ zostało przeprowadzone zgodnie z wymogami prawa wspólnotowego i krajowego, krajowe instytucje lub Komisja Europejska mogą zakwestionować jego wyniki, co w konsekwencji spowoduje odrzucenie wniosku o dofinansowanie.
Aldona Koźma
konsultant ds. ochrony środowiska, departament projektów europejskich, Doradztwo Gospodarcze DGA