Kwestia uprawnień pracowników do ekwiwalentu pieniężnego w zamian za prawo do nieodpłatnego nabycia akcji jest przedmiotem wątpliwości w doktrynie.
Jak wynika z art. 38 b ust. 1 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, pracownikom spółki Skarbu Państwa przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia akcji Skarbu Państwa w wypadku wniesienia jej akcji do innej spółki Skarbu Państwa. Tymczasem zgodnie z treścią art. 38b ust. 2 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji w wypadku wniesienia akcji należących do Skarbu Państwa do innej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa uprawnionym pracownikom przysługuje ekwiwalent prawa do nieodpłatnego nabycia akcji - wynagrodzenie należne z tytułu umorzenia akcji wypłacone przez spółkę.
Z literalnego brzmienia przepisu art. 38 b ust. 1 oraz ust. 2 można wyprowadzić wniosek, że ust. 2 stanowi lex specialis w stosunku do ust. 1. Wydaje się, że ustawodawca celowo wprowadził rozróżnienie innej spółki SP od innej jednoosobowej spółki SP. Zaś zakres zastosowania pojęcia spółka Skarbu Państwa jest szerszy od pojęcia jednoosobowa spółka Skarbu Państwa.
Artykuł 38 b ust. 2 dotyczy wniesienia akcji do spółki Skarbu Państwa będącej jednoosobową spółką Skarbu Państwa. Chodzi tu jednak o inną jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Dla zastosowania art. 38 b ust. 2 konieczne jest zatem jednoczesne spełnienie dwóch przesłanek. Po pierwsze spółka, do której wnoszone są akcje, musi być jednoosobową spółką Skarbu Państwa, po drugie spółka, której akcje są wnoszone przez Skarb Państwa do danej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa musi być jednoosobową spółką Skarbu Państwa.
Udostępnienie akcji uprawnionym pracownikom na podstawie przepisów ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji jest obowiązkiem Skarbu Państwa. Zobowiązanym do zadośćuczynienia prawu do ekwiwalentu jest - zgodnie z treścią art. 38 b ust. 2 ustawy - spółka, bo to ona powinna umorzyć akcje i wypłacić uprawnionym odpowiednie środki pieniężne. Oznacza to przeniesienie obciążenia ze Skarbu Państwa na spółkę. Wykonanie tego obowiązku może prowadzić do uszczuplenia majątku spółki, a w konsekwencji do obniżenia konkurencyjności na rynku. Przy założeniu, że art. 38 b ust. 2 powinien mieć zastosowanie, gdy przedmiot wniesienia do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa stanowią prawa udziałowe w spółce, której Skarb Państwa nie jest jedynym właścicielem, taki rezultat - z uwagi na fakt, iż negatywne skutki ekonomiczne zastosowania art. 38 b ust. 2 ponieśliby również inni akcjonariusze - jest nie do przyjęcia. Z tych też względów należy uznać, że powyższa argumentacja potwierdza stanowisko, zgodnie z którym art. 38 b ust. 2 znajduje zastosowanie wyłącznie do wniesienia akcji Skarbu Państwa w odniesieniu do spółek jednoosobowych.
Trzeba podkreślić, że zastosowanie art. 38 b ust. 2 do wniesienia akcji Skarbu Państwa w spółkach, które nie są jednoosobowe, niosłoby ze sobą ryzyko naruszenia praw nabytych inwestorów, którzy objęli akcje w danej spółce Skarbu Państwa przed dniem wejścia w życie nowelizacji ustawy z dnia 12 maja 2006 r. Zastosowanie mechanizmu art. 38 b ust. 2 do spółek, w których Skarb Państwa nie jest jedynym akcjonariuszem, rodziłoby nadto ryzyko skutecznych zaskarżeń uchwał walnego zgromadzenia spółki przez akcjonariuszy mniejszościowych. Przepis art. 38 b ust. 2 zakłada bowiem, że wypłata ekwiwalentu związana jest z umorzeniem akcji spółki, której akcje stanowią przedmiot aportu. To zaś oznacza konieczność podjęcia odpowiedniej uchwały przez walne zgromadzenie w przedmiocie umorzenia akcji. W takiej sytuacji istnieje duże prawdopodobieństwo zaskarżenia takiej uchwały przez akcjonariuszy mniejszościowych.
JAROSŁAW CHAŁAS
radca prawny i partner zarządzający w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy
/>