Jaką rolę odgrywają nowe uprawnienia samorządów terytorialnych w zakresie inwestycji telekomunikacyjnych? Na jakich zasadach gminy mogą współpracować z operatorami? Czy uprzywilejowanie samorządów może spowodować zjawisko nieuczciwej konkurencji na lokalnym rynku usług?
Wraz z wejściem w życie ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych jednostki samorządu terytorialnego uzyskały możliwość prowadzenia inwestycji w infrastrukturę telekomunikacyjną i świadczenia usług dostępu do internetu jako zadań własnych o charakterze użyteczności publicznej. Wprowadzona regulacja prawna ma na celu zapobieganie cyfrowemu wykluczeniu – uniemożliwieniu lub utrudnieniu korzystania z nowych technologii telekomunikacyjnych na obszarach, gdzie ekonomicznie nieopłacalne jest inwestowanie przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych w kosztowną infrastrukturę. Zapobieganie cyfrowemu wykluczeniu ma istotne znaczenie dla zapewnienia równomiernego rozwoju kraju bez tworzenia enklaw, w których możliwości rozwoju z użyciem nowych technologii są znacznie ograniczone.
Z punktu widzenia przedsiębiorców telekomunikacyjnych kluczowe znaczenie mają wprowadzone w ustawie gwarancje konkurencyjności świadczenia usług przez jednostki samorządu terytorialnego. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której samorząd subsydiuje przez kilka lat usługi dostępu do szerokopasmowego internetu, po to tylko by w perspektywie czasu podnosić ceny świadczonych usług i korzystać z faktycznego monopolu na danym obszarze. Zwrócić tu należy uwagę na występujące zjawisko monopolu naturalnego – na mocy ustawy samorząd może zarówno tworzyć infrastrukturę telekomunikacyjną, jak i świadczyć usługi dostępu do internetu. Co więcej, ustawa stanowi wprost, że działalność samorządu w zakresie przeciwdziałania cyfrowemu wykluczeniu nie ma charakteru działalności gospodarczej – w konsekwencji celem działania samorządów nie będzie osiąganie zysku z prowadzonej działalności.
Ustawa wprowadza jednak wiele warunków, które mają zapewnić zachowanie zasad uczciwej i wolnej konkurencji. Sieć zbudowana przez samorząd musi być kompatybilna i połączalna z innymi sieciami, a przedsiębiorcy telekomunikacyjni mają zagwarantowaną możliwość współkorzystania z sieci i dostępu do niej. Spełnienie wskazanych wymagań jest kontrolowane przez prezesa UKE, a w przypadku ich niespełnienia prezes UKE w drodze decyzji może nakazać usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, wskazując środki, jakie należy zastosować w celu wykonania tego obowiązku.
Ustawa wprowadza możliwość świadczenia przez jednostki samorządu terytorialnego usługi dostępu do internetu bez pobierania opłat lub w zamian za opłatę niższą niż cena rynkowa, jednakże rozpoczęcie takiej działalności wymaga każdorazowo wyrażonej w formie decyzji zgody prezesa UKE. Decyzja prezesa UKE określa szczegółowo warunki świadczenia usług przez jednostkę samorządu terytorialnego.
Działalność samorządów, a w szczególności zapewnienie bezpłatnego dostępu do internetu, może być wykonywana, jeżeli nie jest zaspokojone zapotrzebowanie użytkowników końcowych w zakresie dostępu do usług telekomunikacyjnych. Działalność taka musi być proporcjonalna i niedyskryminująca. Spełnienie wskazanych kryteriów podlega kontroli prezesa UKE.
Ustawa umożliwia również współpracę samorządów z przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi. Świadczenie usług dostępu do internetu na infrastrukturze sfinansowanej przez samorządy może zostać powierzone przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu. W przypadku gdy nie jest możliwe na danym obszarze prowadzenie przez przedsiębiorcę opłacalnej finansowo działalności telekomunikacyjnej, jednostka samorządu terytorialnego może udostępnić przedsiębiorcy telekomunikacyjnemu infrastrukturę lub sieci telekomunikacyjne w zamian za opłaty niższe niż koszt wytworzenia lub współfinansować koszty ponoszone z tytułu świadczenia usług telekomunikacyjnych użytkownikom końcowym lub przedsiębiorcom telekomunikacyjnym na potrzeby świadczenia tych usług.
Wreszcie jednostka samorządu terytorialnego zobowiązana jest do zapewnienia przedsiębiorcom telekomunikacyjnym współkorzystania lub dostępu do infrastruktury telekomunikacyjnej na zasadach równego traktowania oraz uczciwej i wolnej konkurencji.
W praktyce spotkać się będzie można prawdopodobnie z oboma modelami działalności samorządów – zarówno ze świadczeniem usług dostępu do internetu bezpośrednio przez samorządy, jak i z finansowaniem infrastruktury i udostępnianiem jej przedsiębiorcom telekomunikacyjnym. Wydaje się, że ustawa stanowi rozsądną próbę zmierzenia się z problemem cyfrowego wykluczenie, zachowując jednakże gwarancje konkurencyjności rynku telekomunikacyjnego.
ks