Podejmując decyzje o formie i sposobie restrukturyzacji, przedsiębiorca powinien dokonać oceny, czy i jak mogą być interpretowane jego działania i jak się zabezpieczyć, żeby kwalifikacja przedmiotu transakcji i jej skutków podatkowych, dokonana przez fiskusa, była zbieżna z jego oceną.
● Przedsiębiorcy w swojej działalności gospodarczej dokonują pewnych działań restrukturyzacyjnych, które wiążą się z pewnymi skutkami podatkowymi. Czy organ podatkowy może dokonać odmiennej kwalifikacji przedmiotu transakcji albo wykorzystać do oceny skutków podatkowych inną podstawę prawną niż podatnik?
– Niestety, tak. Wątpliwości i ryzyka interpretacyjne (które dają się w większym lub mniejszym stopniu ograniczyć) są nieodłącznym elementem, który towarzyszy w szczególności procesom restrukturyzacyjnym.
● Czy jest obecnie taka operacja, której skutki podatkowe nie rodzą ryzyk podatkowych, przed którymi należałoby się zabezpieczyć, uzyskując indywidualną interpretację przepisów podatkowych?
– Wydaje się, że takim procesem są transakcje dotyczące oddziału, który jednocześnie spełnia definicję zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Źródłem bezpieczeństwa podatkowego operacji z udziałem takiego tworu formalnoprawnego jest fakt, że, po pierwsze, są ustawowe definicje zarówno oddziału, jak i zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Po drugie, przepisy wskazują na skutki podatkowe działań mających za przedmiot oddział czy zorganizowaną część przedsiębiorstwa, co powoduje, że przepisy dotyczące tych transakcji interpretowane są jednakowo.
● Jak zdefiniowane są oddział i zorganizowana część przedsiębiorstwa?
– Pojęciem oddziału określa się wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności.
Z kolei zorganizowana część przedsiębiorstwa rozumiana jest jako organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
● Jaka operacja, mającą za przedmiot oddział finansowo wyodrębniony, nie rodzi obowiązku zapłaty podatku?
– Aport oddziału do spółki kapitałowej (spółki z ograniczaną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej). Aport takiego oddziału jest neutralny zarówno na gruncie podatku od towarów i usług (wyłączenie z opodatkowania), jak i podatku dochodowego (opodatkowanie wystąpi dopiero na moment zbycia udziałów/akcji objętych w zamian za aport).
● A co z zapłatą podatku od czynności cywilnoprawnych?
– Od 1 stycznia 2009 r. transakcja aportowa do spółki kapitałowej, której przedmiotem jest oddział, korzysta z wyłączenia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Do końca 2008 roku stawka podatku od tej czynności wynosiła 0,5 proc.
● Podsumowując, przy aporcie oddziału nie wystąpią obciążenia podatkowe zarówno po stronie wnoszącego, jak i otrzymującego aport.
– Tak. Zwracam uwagę, że taka klarowna sytuacja wystąpi tylko wtedy, gdy omawiany oddział będzie wnoszony aportem do spółki kapitałowej. Przy aporcie do spółki osobowej brak opodatkowania wystąpi na gruncie ustawy o VAT, gdyż aport przedsiębiorstwa/zorganizowanej części przedsiębiorstwa zarówno do spółki kapitałowej, jak i osobowej korzysta z wyłączenia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
● Co z podatkiem dochodowym przy aporcie do spółki osobowej?
– W tym przypadku bywa różne. W braku szczególnego uregulowania część organów podatkowych przez analogię może stosować przepisy stanowiące o skutkach aportu do spółek kapitałowych (brak opodatkowania). Inne mogą ocenić taki aport jako odpłatne zbycie, podlegające opodatkowaniu.
W tym przypadku nie ma również wątpliwości, że wystąpi opodatkowanie na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych.