Działalność funduszy inwestycyjnych jest ściśle regulowana przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz wybranymi przepisami ustaw określających zasady funkcjonowania rynku kapitałowego w Polsce.
Podstawowe wymagania określone dla towarzystwa funduszy inwestycyjnych, jako podmiotu zarządzającego funduszem i go reprezentującego, to obowiązek prowadzenia działalności w formie spółki akcyjnej, utrzymywanie odpowiednich kapitałów własnych, których poziom jest uzależniony od charakteru i skali prowadzonej działalności, wymóg zatrudniania licencjonowanych pracowników (doradcy inwestycyjni, którzy zdali egzamin organizowany przez Komisję Nadzoru Finansowego).

Fundusz kontrolowany

Bieżący nadzór nad działalnością funduszy sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego KNF). W ten sposób ustawodawca zapewnia prawidłowość funkcjonowania rynku funduszy inwestycyjnych (jako części rynku finansowego), jego stabilność, bezpieczeństwo, przejrzystość, a także ochronę interesów jego uczestników. Nadzór ma charakter kontroli prewencyjnej (udzielanie licencji na prowadzenie działalności przez fundusz inwestycyjny i zarządzające nim towarzystwo funduszy inwestycyjnych), jak i kontroli wykrywającej (analiza sprawozdań i informacji dostarczanych przez fundusze oraz kontrole na miejscu, w siedzibie towarzystwa lub podmiotów, którym powierzone zostały niektóre obowiązki, np. prowadzenie rejestru uczestników).
Komisja Nadzoru Finansowego nadzoruje także podmioty obsługujące fundusze: depozytariuszy, agentów transferowych, pośredników w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa. Zatem kontrola rozciąga się w całym okresie związanym z inwestycją - od momentu kontaktu ze sprzedawcą, poprzez proces wpłaty pieniędzy na zakup jednostek, po moment przekazania środków z ich odkupienia przez fundusz.

Dywersyfikacja obowiązkowa

Przepisy gwarantują również dywersyfikację lokat oraz to, że pieniądze zostaną zainwestowane w aktywa, co do których zapewniony jest odpowiedni nadzór nad kondycją finansową emitentów instrumentów finansowych. Na przykład fundusze inwestycyjne otwarte działające na polskim rynku finansowym (zapewniają najwyższą ochronę dla inwestorów) nie mogą ulokować więcej niż 10 proc. swoich aktywów w instrumenty wyemitowane przez jeden podmiot, a udział emitentów, w które fundusz ulokował powyżej 5 proc. swoich aktywów, nie może przekraczać 40 proc. Instrumenty finansowe, w które lokuje fundusz inwestycyjny otwarty, również muszą podlegać regulacjom chroniącym inwestorów i ich oszczędności (np. w zakresie publikacji sprawozdań finansowych).

Gwarant bezpieczeństwa

Aktywa funduszu są przechowywane przez bank depozytariusz, który musi spełniać określone wymagania (kapitały własne na poziomie 100 mln zł), aby mógł pełnić taką funkcję. Depozytariusz, choć jest związany umową z towarzystwem i przez nie jest wynagradzany, musi działać w sposób niezależny od towarzystwa, prowadzić rejestr aktywów funduszu, zapewniać, że jednostki uczestnictwa funduszu są zbywane i odkupywane zgodnie z odpowiednimi regulacjami, kontrolować terminowość rozliczania umów z uczestnikami funduszu. Bank depozytariusz ma także obowiązek zapewnić, aby wartość jednostki uczestnictwa była obliczana zgodnie z regulacjami określającymi zasady wyceny aktywów. Jako podmiot przechowujący aktywa funduszu depozytariusz nie może wykonywać poleceń funduszu, które byłyby niezgodne z prawem i statutem określającym podstawowe zasady działania funduszu. Jeżeli uczestnikowi funduszu zostanie wyrządzona szkoda (np. niewykonanie obowiązków przez towarzystwo), depozytariusz ma ustawowy obowiązek działać w imieniu uczestników i wystąpić z powództwem przeciwko towarzystwu.
Obowiązek przechowywania aktywów w niezależnym podmiocie, jak również faktyczne i prawne odseparowanie majątku uczestników od majątku towarzystwa nim zarządzającego, ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa wniesionych do funduszu pieniędzy uczestników. Towarzystwo może jedynie zarządzać środkami funduszu, ale nie może nimi swobodnie dysponować (np. zaspokajać swoich zobowiązań).
Fundusze mają również obowiązek ogłaszać dokumenty ofertowe (prospekt informacyjny), informacje o kosztach i publikować wyceny jednostek oraz sprawozdania finansowe, które są poddawane badaniu przez uprawnionego biegłego rewidenta.
Choć regulacje prawne zabezpieczają pieniądze uczestników funduszy przed ewentualną nieuczciwością zarządzających, nie gwarantują uzyskania dodatniej stopy zwrotu z inwestycji, czyli nie zapewniają w 100 procentach zysku - w tym zakresie najwięcej zależy od zmiennych rynkowych i umiejętności wykorzystania przez zarządzających funduszem okazji inwestycyjnych.
Podstawa prawna
• Ustawa z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U. nr 146, poz. 1546 z późn. zm.).