Nowy raport międzynarodowej organizacji pozarządowej ActionAid alarmuje, że umowy podatkowe zawierane pomiędzy krajami bogatymi, a biedniejszymi krajami Południa drastycznie ograniczają tym drugim możliwość uzyskiwania podatków od korporacji, a w konsekwencji pozbawiają je ogromnych wpływów do budżetu. Po przeanalizowaniu ponad pięciuset takich porozumień ActionAid stwierdza, że przyczyniają się one do pogłębiania ubóstwa i nierówności.

Obecnie na świecie istnieje ponad 3000 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Około połowa z nich została zawarta między krajami bogatymi a krajami Południa. Ich liczba znacząco zwiększyła się w ciągu ostatnich 20 lat i nadal rośnie.

W praktyce porozumienia te decydują o tym kiedy, w jaki sposób, a nawet czy w ogóle niektóre kraje mogą nakładać podatki na korporacje, które uzyskują dochody na ich terytorium. Większość z tych umów powoduje, że dochody wielkich międzynarodowych firm przepływają bez opodatkowania z krajów uboższych do bogatych. Zwiększa to skalę ubóstwa i nierówności – mówi Daria Żebrowska-Fresenbet z Instytut Globalnej Odpowiedzialności, który działa na rzecz sprawiedliwości podatkowej w koalicji z organizacją ActionAid.

Raport podkreśla szczególny charakter umów podatkowych zawieranych przez kraje OECD czyli klub 34 najbogatszych państw świata. Analiza stwierdza, że porozumienia zawierane przez te właśnie kraje są dla państw biedniejszych bardziej niekorzystne niż umowy z innymi krajami. Co więcej, tendencja ta się nasila.

Kraje bogatsze wykorzystują swoją przewagę gospodarczą i polityczną, wymuszając na krajach Południa zgodę na umowy, które są dla nich niekorzystne. Konieczna jest analiza wpływu tych umów na budżety państw oraz ich rewizja. Powinny być one zawierane nie według modelu OECD, ale zgodnie z modelem ONZ, czyli na zasadach partnerskich, z uwzględnieniem głosu i potrzeb krajów rozwijających się – mówi Daria Żebrowska-Fresenbet.

Eksperci o TTIP: Umowy trzeciej generacji sprowadzają społeczeństwo tylko do wymiaru gospodarczego
Eksperci o TTIP: Umowy trzeciej generacji sprowadzają społeczeństwo tylko do wymiaru gospodarczego

Zobacz również

Raport podaje przykład Bangladeszu, jako kraju, który zawarł najwięcej niekorzystnych umów dwustronnych i najsilniej ograniczył swoje prawo do egzekwowania obowiązków podatkowych. Jedna tylko klauzula dotycząca dywidend w podpisanych przez Bangladesz umowach pozbawia ten kraj około 85 milionów dolarów rocznie. Tymczasem 66 milionów ludzi żyje tam w skrajnym ubóstwie.

Raport zwraca też uwagę, że umowy dwustronne są jedną z głównych metod agresywnego unikania opodatkowania, stosowanych przez największe firmy, takie jak Amazon czy Google. Ich efektem jest często sytuacja, w której firmy nie płacą praktycznie podatków w żadnym z krajów umowy.

Organizacje walczące o sprawiedliwość podatkową podkreślają, że metod unikania podatków przez korporacje jest więcej i powodują one opłakane skutki dla społeczeństw na całym świecie. Międzynarodowy Fundusz Walutowy szacuje, że ich stosowanie pozbawia kraje Południa rocznie około 200 miliardów dolarów. Poważne straty ponoszą jednak również kraje bogatsze. Ocenia się, że Polska może tracić z tego powodu do 46 miliardów złotych rocznie.

Organizacje wzywają rządy do szybkiego i zdecydowanego podjęcia działań w celu ukrócenia unikania podatków przez korporacje. Domagają się między innymi:

- rewizji dwustronnych umów podatkowych

- nałożenia na międzynarodowe firmy obowiązku publicznego ujawniania, w jakich krajach prowadzą działalność, osiągają przychody i jakiej wysokości podatki tam płacą;

- utworzenia międzynarodowego ciała przy ONZ, do spraw uregulowania kwestii podatkowych

- likwidacji rajów podatkowych.