Zjawisko jest na tyle wyraziste, że zyskało nawet specjalną nazwę określającą osobę młodą, która nie pracuje, nie uczy się i nie szkoli: „Not in education, employment, or training” w skrócie NEET. Polska nie jest tu wyjątkiem. Na koniec 2013 roku zaledwie co czwarty mieszkaniec naszego kraju w wieku 15–25 lat miał pracę. Osoby bez zajęcia stanowiły ponad 20 proc. wszystkich biernych zawodowo.
Dlatego jednym z priorytetów wykorzystania Funduszy Europejskich na lata 2014–2020 stała się pomoc w wejściu na rynek pracy osobom między 15. a 30. rokiem życia, które nie uczą się, nie szkolą i nie pracują. W lutym 2013 r. Rada Europejska postanowiła ustanowić inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych. Jej budżet wynosi 6 mld euro. Połowa tej kwoty pochodzi ze specjalnej linii budżetowej na zatrudnienie młodzieży, a połowa z Europejskiego Funduszu Społecznego. Inicjatywa ta jest uzupełnieniem dla projektu „Gwarancji dla młodzieży” przedstawionego przez Komisję Europejską w 2012 r. w ramach Pakietu na rzecz Zatrudnienia Młodzieży (Youth Employment Package). Państwa członkowskie przedkładają Unii te części krajowych programów operacyjnych służących realizacji polityki spójności w latach 2014–2020, które dotyczą młodzieży. Na nich opierać się będzie unijne wsparcie finansowe z Europejskiego Funduszu Społecznego i z Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych na wdrażanie gwarancji dla młodzieży.
W Polsce działania na rzecz wsparcia NEET-sów przewidziane zostały w programie Wiedza Edukacja Rozwój.
Trudne przypadki
NEET-sów podzielić można na dwie grupy. Pierwszą stanowią osoby, które oprócz problemów ze znalezieniem pracy nie mają dodatkowych obciążeń czyniących ich sytuację jeszcze trudniejszą. Są to więc po prostu: osoby młode w wieku 15–29 lat bez pracy, które nie uczestniczą w kształceniu i szkoleniu. Na ich wsparcie przeznaczono ponad 1,76 mld euro.
Pulę ponad 150 mln euro zarezerwowano dla osób spełniających kryteria NEET, których sytuacja jest szczególnie trudna, czyli:
● niezarejestrowanych w urzędach pracy,
● z pieczy zastępczej, opuszczających pieczę (do roku po opuszczeniu instytucji pieczy) ze szczególnym uwzględnieniem:
– wychowanków pieczy zastępczej powyżej 15. roku życia, którzy po zakończeniu pobytu w instytucjach pieczy zastępczej powrócili do rodzin naturalnych,
– wychowanków pieczy zastępczej powyżej 18. roku życia, którzy założyli własne gospodarstwo domowe,
– wychowanków pieczy zastępczej powyżej 18. roku życia, którzy usamodzielniają się i mają trudności ze znalezieniem zatrudnienia po zakończeniu pobytu w instytucjach pieczy zastępczej,
● matek opuszczających pieczę (do roku po opuszczeniu instytucji pieczy),
● absolwentów młodzieżowych ośrodków wychowawczych i młodzieżowych ośrodków socjoterapii (do roku po opuszczeniu),
● absolwentów specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych i specjalnych ośrodków wychowawczych (do roku po opuszczeniu),
● matek przebywających w domach samotnej matki,
● osób młodych opuszczających zakłady karne lub areszty śledcze (do roku po opuszczeniu).
Mazowsze stoi biznesem. Najgorzej jest w Polsce wschodniej
Mazowsze stoi biznesem. Najgorzej jest w Polsce wschodniej

Zobacz również
Kompleksowe wsparcie
Można się zastanawiać, po co tworzyć specjalne programy dla młodych, skoro mogą oni na równi z wszystkimi innymi bezrobotnymi korzystać z rozbudowanych usług urzędów pracy. Otóż dla młodych ludzi wejście na rynek pracy to zupełnie nowe doświadczenie. Często nie wiedzą, jak się po nim poruszać, czego się spodziewać, jakie są wymagania, w którym kierunku się rozwijać. Bardzo wielu młodych ludzi startuje w konkursach na stanowiska zupełnie niedostosowane do ich możliwości i kompetencji. Jedni mają zbyt wygórowane wyobrażenia, inni wręcz przeciwnie. Osoby, które nie wykazywały się aktywnością zawodową już w trakcie nauki, często odbijają się od muru braku doświadczenia. Młodzi ludzie nie mają też oszczędności, które pomogłyby im na przykład zmienić miejsce zamieszkania w poszukiwaniu pracy. To wszystko powoduje, że wymagają specjalnego traktowania.
Pierwszym i obowiązkowym etapem pomocy NEET-som jest identyfikacja ich indywidualnych potrzeb oraz możliwości w zakresie doskonalenia zawodowego, w tym identyfikacja stopnia oddalenia od rynku pracy. Młody człowiek dostaje do ręki indywidualny plan działania w formie schematu kroków koniecznych do poprawy sytuacji na rynku pracy.
Następnie uczestniczy w konsultacjach nazywanych indywidualnym pośrednictwem pracy. Wspólnie z doradcą dokonuje analizy w zakresie wyboru zawodu zgodnego z kwalifikacjami i kompetencjami, a także planowania rozwoju kariery zawodowej, w tym podnoszenia lub uzupełniania kompetencji i kwalifikacji zawodowych.
Drugi etap jest związany z nabyciem lub uzupełnieniem kwalifikacji i może przyjąć dwie formy:
● kontynuacja nauki dla osób, u których zdiagnozowano potrzebę uzupełnienia edukacji formalnej lub potrzebę potwierdzenia kwalifikacji m.in. poprzez odpowiednie egzaminy,
● nabywanie, podwyższanie lub dostosowywanie kompetencji i kwalifikacji, niezbędnych na rynku pracy w kontekście zidentyfikowanych potrzeb osoby, której udzielane jest wsparcie, m.in. poprzez wysokiej jakości szkolenia.
Trzeci etap umożliwia zdobycie doświadczenia zawodowego. Młodzi ludzie dostają możliwość odbycia staży i praktyk spełniających standardy wskazane w Europejskich Ramach Jakości Praktyk i Staży. Możliwe jest również wsparcie zatrudnienia osoby młodej u przedsiębiorcy lub innego pracodawcy, stanowiące zachętę do zatrudnienia, m.in. poprzez pokrycie kosztów subsydiowania zatrudnienia dla osób, refundację wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy (wyłącznie w połączeniu z subsydiowanym zatrudnieniem).
Kolejnym elementem pakietu dla młodych jest wsparcie ich mobilności – zarówno w odniesieniu do branży, jak i miejsca zamieszkania. To forma udostępniana oczywiście tylko niektórym osobom, które akurat jej potrzebują.
Wsparcie mobilności międzysektorowej dla osób, które mają trudności ze znalezieniem zatrudnienia w wyuczonym zawodzie, polegają na umożliwieniu zmiany lub uzupełnienia kompetencji pozwalających na podjęcie pracy w innym sektorze. Można to osiągnąć poprzez praktyki, staże i szkolenia.
Natomiast osoby, które mają szansę na podjęcie pracy, ale w ich miejscu zamieszkania nie ma potencjalnych pracodawców, mogą liczyć na pokrycie kosztów dojazdu do pracy lub wstępnego zagospodarowania w nowym miejscu zamieszkania.
Specjalne działania przewidziane są również dla młodych z niepełnosprawnościami. Bariery, jakie napotykają, mogą być niwelowane m.in. poprzez finansowanie pracy asystenta osoby niepełnosprawnej i doposażenie stanowiska pracy do specyficznych potrzeb.
Szczególnym rodzajem wsparcia jest pomoc w założeniu własnej firmy. Mogą z niej skorzystać osoby, które przejdą pierwszy etap identyfikacji potrzeb i możliwości oraz planowania ścieżki kariery i wyróżniają się bardzo dużą samodzielnością i determinacją. Muszą mieć konkretny pomysł na biznes i uwarunkowania dające szansę na jego skuteczną realizację. Na start przyznawana jest bezzwrotna dotacja w kwocie sięgającej 20 tys. zł, jednak starania o nią poprzedza udział w szkoleniach umożliwiających uzyskanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej oraz skorzystanie z doradztwa. Oprócz grantu możliwe jest również udzielenie wsparcia w postaci pomostowej, polegającej na pokrywaniu przez pierwszy okres działania firmy jej kosztów stałych.
Ta forma wsparcia nie jest udostępniana osobom znajdującym się w szczególnie trudnej sytuacji.
Gdzie po pomoc
Podstawowym partnerem młodego człowieka starającego się odnaleźć na rynku pracy są powiatowe urzędy pracy. To one dysponują zdecydowaną większością środków przeznaczonych na wsparcie NEET-sów. Oferują pełny wachlarz możliwości.
Oprócz urzędów pracy projekty wspierające młodych realizują również:
● publiczne służby zatrudnienia,
● Ochotnicze Hufce Pracy,
● agencje zatrudnienia,
● instytucje szkoleniowe,
● instytucje dialogu społecznego,
● instytucje partnerstwa lokalnego.
Kompleksowe informacje o możliwościach wsparcia można znaleźć na stronie internetowej: www.power.gov.pl, wybierając zakładkę Skorzystaj z Inicjatywy dla Młodych. Jest tam m.in. przekierowanie do wyszukiwarki projektów, w której młodzi ludzie mogą znaleźć odpowiednie dla siebie przedsięwzięcia.
Specjalna ścieżka wsparcia przewidziana jest dla tych, którzy dopiero co wpadli w tarapaty. To pakiet „Gwarancje dla młodzieży”, który oferuje dobrej jakości oferty zatrudnienia, dalszego kształcenia, przyuczenia do zawodu lub stażu w ciągu czterech miesięcy od utraty pracy lub zakończenia kształcenia formalnego. Szczegółowy opis, jak działają gwarancje, jakie są ich cele i jak z nich skorzystać jest na stronie Gdm.praca.gov.pl.
Jakie wsparcie dla młodych
● Indywidualny plan działania, który zostanie przygotowany w formie schematu kroków koniecznych do podjęcia w celu poprawy sytuacji na rynku pracy;
● doradztwo zawodowe w zakresie wyboru zawodu zgodnego z posiadanymi umiejętnościami i możliwościami oraz pomoc w planowaniu kariery zawodowej;
● bezpośrednia pomoc w znalezieniu pracy – pośrednictwo pracy przy wsparciu doświadczonego konsultanta;
● wysokiej jakości szkolenia, kursy zawodowe czy studia podyplomowe mające na celu zdobycie niezbędnych kwalifikacji do wykonywania danego zawodu lub podwyższenie już posiadanych kompetencji;
● staże i praktyki zawodowe u pracodawców służące zdobyciu niezbędnego doświadczenia zawodowego, którego brak jest dużą barierą w znalezieniu pracy;
● dotacje na założenie własnej działalności gospodarczej oraz doradztwo i szkolenia mające na celu zdobycie niezbędnej wiedzy do prowadzenia własnej firmy, a także pokrycie kosztów ubezpieczeń społecznych przez określone 12 miesięcy.
Więcej informacji o wsparciu dla młodych na www.power.gov.pl
Więcej informacji o Funduszach Europejskich:
● na www.FunduszeEuropejskie.gov.pl,
● w punktach informacyjnych Funduszy Europejskich, których lista jest na www.FunduszeEuropejskie.gov.pl/punkty.
Projekt jest współfinansowany ze środków Funduszu Spójności Unii Europejskiej
ikona lupy />