Podmiot publiczny może z powodzeniem posługiwać się modelem koncesyjnym, gdy potrafi dobrze zdefiniować oczekiwania wobec koncesjonariusza i wie, jaki powinien być zakres, standard i model świadczenia przez koncesjonariusza usług publicznych.
• Uczestniczy pan w pracach konsultacyjnych dotyczących nowej ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Co się w niej znajdzie?
- Ministerstwo Gospodarki pracuje nad nową ustawą o PPP, natomiast Ministerstwo Infrastruktury przygotowuje projekt ustawy, która ma określać zasady udzielania koncesji na roboty budowlane oraz usługi. Nowe ustawy wyposażą sektor publiczny w dwa uzupełniające się narzędzia realizacji inwestycji publicznych z udziałem podmiotów prywatnych. Myślę, że w najbliższych latach sektor publiczny będzie posługiwał się głównie modelem koncesyjnym. Projekty koncesyjne utorują drogę typowemu PPP.
• Ustawa o zamówieniach publicznych jest krytykowana i też ma zostać zmieniona.
- Trafne byłoby rozwiązanie, aby zarówno nowe ustawy posługiwały się autonomicznymi, kompletnymi procedurami wyłaniania partnera prywatnego i koncesjonariusza, respektującymi standardy i zasady wspólnotowego prawa zamówień publicznych. Jest to rozwiązanie, którym posługuje się dziś ustawa o autostradach płatnych.
• Na czym mają polegać różnice między koncesją na usługi a partnerstwem publiczno-prywatnym?
- Podmiot publiczny może z powodzeniem posługiwać się modelem koncesyjnym, gdy potrafi dobrze zdefiniować swoje oczekiwania wobec koncesjonariusza i wie, jaki powinien być zakres, standard i model świadczenia przez koncesjonariusza usług publicznych. Partnerstwo publiczno-prywatne natomiast to formuła właściwa, gdy podmiot publiczny nie może z góry samodzielnie rozstrzygnąć, według jakich standardów, modelu organizacyjnego i rozwiązań technicznych zadanie publiczne może być realizowane. Upraszczając, można powiedzieć, że udzielając koncesji, partner publiczny wybiera podmiot oferujący najkorzystniejszą cenę za realizację zadań publicznych, natomiast w projekcie PPP wybiera partnera, który w zamian za określoną cenę najwięcej oferuje, jeżeli chodzi o jakość czy stopień złożoności usługi publicznej, którą ma świadczyć. Partnerstwo publiczno-prywatne będzie formułą właściwą dla projektów o większej wartości.
• A gdy gmina chce np. wybudować stadion, to powinna udzielić koncesji czy realizować projekt w formule PPP.
- Gminy nie mają dostatecznej wiedzy o sportowych, technicznych czy komercyjnych uwarunkowaniach działania wielofunkcyjnych obiektów sportowych, takich jak nowoczesne stadiony. Teoretycznie powinny szukać kontrahenta, który zaproponuje kompletny model sportowego, społecznego i komercyjnego funkcjonowania przyszłego stadionu i obiektów towarzyszących, określi ich parametry, wybuduje je i zapewni należyte wieloletnie zarządzanie, pozwalające skutecznie zaspokajać potrzeby wspólnoty i minimalizować udział gminy w kosztach utrzymania obiektów. Partnerstwo publiczno-prywatne wydaje się być formułą najwłaściwszą dla realizacji tego rodzaju przedsięwzięć. Z drugiej strony gmina może próbować przy udziale wyspecjalizowanych doradców samodzielnie określić operacyjny model funkcjonowania stadionu i obiektów towarzyszących oraz ich parametry, a następnie szukać koncesjonariusza, który te obiekty wybuduje i będzie nimi zarządzał.
• Jak chronić się przed korupcją w projektach PPP?
- Poprzez profesjonalizację i standaryzację procedur oraz zobiektywizowanie rozstrzygnięć podejmowanych przez podmioty publiczne w ramach przygotowywania projektów PPP. Realnym zagrożeniem dla PPP nie jest korupcja, lecz występujący po stronie sektora publicznego brak wiedzy o specyfice długoterminowych projektów inwestycyjnych. Wszelkie tego rodzaju niedostatki wiedzy deformują układ sił między partnerami i mogą prowadzić do podejmowania przez podmiot publiczny nietrafnych decyzji. Partnerstwo potrzebuje instytucjonalnego wsparcia rządu. Musi powstać rządowe centrum PPP, składające się z urzędników posiadających specjalistyczną wiedzę na jego temat, które swój kilkumilionowy budżet będzie wykorzystywać, wspierając merytorycznie projekty pilotażowe, wprowadzając standaryzację, zamawiając analizy ekonomiczne oraz prawne, których wynikami będzie się potem dzielić z podmiotami realizującymi konkretne projekty PPP. Jeżeli rząd widzi w PPP sposób na idące w setki milionów obniżenie kosztów inwestycji publicznych, to bezdyskusyjnie powinien znaleźć środki na realizacje przez rządowe centrum PPP powyższych zadań. Podmioty publiczne powinny zlecać kompleksowe przygotowanie i przeprowadzenie projektów PPP doradcom zewnętrznym, którzy w przedsięwzięciach PPP powinni odgrywać rolę swoistych project managerów zapewniających podmiotom publicznym zabezpieczenie ich ekonomicznych i prawnych interesów.
• Jaki powinien być zakres nowej ustawy o PPP?
- Obok wprowadzenia odrębnej procedury wyłaniania partnera prywatnego ustawa powinna uregulować przede wszystkim problematykę podziału ryzyka między partnerami, w kontekście zagadnień długu publicznego, wprowadzić zmiany w ustawie o VAT umożliwiające odliczenie podatku naliczonego przez podmioty publiczne niebędące podatnikami VAT lub świadczące usługi zwolnione z opodatkowania VAT.