Transport żywności świeżej i schłodzonej wymaga od firm logistycznych spełnienia szczególnych warunków. Dostawa do odbiorcy musi być szybka, uwzględniająca możliwość szybkiego zepsucia się towaru.

W Polsce szybko rośnie popyt na żywność świeżą i chłodzoną, której udział w sprzedaży może w najbliższych latach osiągnąć nawet 60 proc. Wartość całego rynku tzw. towarów szybko zbywalnych (FMCG) wyniosła w roku 2006 140 mld zł. Dla logistyków i transportowców rynek ten jest tak samo atrakcyjny pod względem sprzedaży usług jak motoryzacyjny. Jednakże logistycy narzekają, że jego obsługę utrudnia fatalny stan dróg w Polsce, co generuje dodatkowe koszty, które wpływają na cenę usługi.
Towary spożywcze są o tyle trudne w obsłudze logistycznej, bo niektóre z nich charakteryzuje sezonowość i to nie tylko w skali roku, ale też w skali miesiąca lub tygodnia, spowodowana wzmożonymi akcjami promocyjnymi mającymi na celu zwiększenie sprzedaży lub wynikająca z wprowadzenia produktu na rynek. Niektórzy klienci mogą wówczas realizować do 30 proc. swojego obrotu w przeciągu ostatnich trzech dni miesiąca lub 30 proc. rocznego obrotu w ciągu jednego miesiąca.
Optymalizacja kosztów
Aby obsługa logistyczna faktycznie optymalizowała koszty, konieczny jest jednak odpowiedni poziom ilości towarów obsługiwanych. Tylko wówczas można skutecznie zastosować najnowsze rozwiązania logistyczne.
- Towary FMCG muszą być zarządzane przy wsparciu systemów informatycznych, z czego wynika stały nadzór i kontrola nie tylko stanu magazynowego oraz dystrybucji towarów, ale i warunków transportu. Ponadto systemy te zapewniają koordynację wszystkich działań oraz stały monitoring poziomu wykonania zlecenia - mówi Adam Jędryczek z działu logistyki JAS-FBG.
Obsługa branży spożywczej wiąże się z podwyższonym ryzykiem wykonywania usług. W większości przypadków są to towary szybko psujące się i szybko rotujące.
- Oznacza to, że łańcuch logistyczny i zaopatrzenie punktów mają znaczenie kluczowe, ponieważ tzw. out of stock (brak towarów u detalistów) powoduje u klienta wymierne straty, a dla firmy wiąże się z jego utratą - dodaje Adam Jędryczak.
Z uwagi na wrażliwość tej grupy towarowej bardzo ważnym czynnikiem jest termin dostawy.
Przepustowość dróg
Problemem, z którym najczęściej borykają się logistycy, obsługując towary spożywcze, a zwłaszcza towary łatwo psujące się, jest fatalny stan dróg i ich przepustowość. Dostawy takich towarów muszą być realizowane w ściśle określonych przedziałach czasowych. Aby samochód nie miał długich przestojów, załogi pojazdów transportujących takie produkty muszą być dwuosobowe.
- Konieczność obsługiwania tego typu dostaw przez dwóch kierowców to istotny problem w obecnej sytuacji na rynku pracy - mówi Marek Piotrowski, dyrektor operacyjny spedycji samochodowej z Polfrost.
Problemem jest również niska świadomość firm wysyłających tego typu towary, zwłaszcza małych eksporterów, gospodarstw rolnych, które zajmują się sezonowo eksportem np. świeżych owoców, warzyw.
- Często brakuje im umiejętności prawidłowego zabezpieczenia i załadunku towaru umożliwiającej bezpieczną dostawę oraz swobodną wentylację przewożonego ładunku - wyjaśnia Marek Piotrowski.
Takich problemów nie mają kraje będące liderami w świadczeniu usług logistycznych, m.in. Niemcy, Belgia czy Holandia.
- Dzięki wysokiej jakości infrastruktury drogowej nie istnieje tam problem terminowości dostarczania produktów na terenie kraju. Przy obsłudze transportów międzynarodowych utrudnienia w dostarczaniu przesyłek, związane ze złym stanem dróg, dotyczą wszystkich w takim samym zakresie - mówi Leonard Kaczanowski, dyrektor spedycji drogowej w Fiege.
Transport towarów łatwo psujących się nigdy nie pozostaje bez wpływu na ich jakość, za co odpowiadają już operatorzy logistyczni.
Specyfika obsługi
Istotne jest więc przestrzeganie parametrów mogących zminimalizować negatywne skutki transportu.
- Wśród głównych czynników mających wpływ na jakość przewożonych towarów znajdują się temperatura, wilgotność, czas transportu czy jakość opakowania. Przykładowo, transport mrożonek - niezależnie od warunków atmosferycznych panujących na zewnątrz - wymaga utrzymania stałej temperatury na poziomie około minus 21 stopni Celsjusza - dodaje Leonard Kaczanowski.
W związku ze specyfiką obsługi logistycznej produktów wrażliwych na warunki z otoczenia niezbędne jest również zapewnienie wykwalifikowanego i odpowiedzialnego zespołu pracowników. Prace z tego typu produktami wymagają bowiem szczególnej ostrożności, a każde ewentualne uchybienie może się okazać brzemienne w skutki i narazić firmę na ogromne straty finansowe. To generuje dodatkowe koszty, które ponosi, niestety operator logistyczny. A z uwagi na specyficzne warunki składowania produktów łatwo psujących operatorzy rzadko świadczą usługi wartości dodanej, tak więc koszty pracownicze mogą być tylko rekompensowane w postaci wyższych cen za usługę podstawową. Niejednokrotnie koszt takiej usługi przekracza rzeczywistą jej wartość i często zwłaszcza mniejsze firmy rezygnują z usług operatorów logistycznych.
RYNEK
Szersza perspektywa
Najlepiej radzą sobie duże koncerny i sieci handlowe. Jednakże wciąż brakuje na polskim rynku firm dystrybucyjnych oraz logistycznych, które byłyby w stanie zaopatrywać całą Polskę. Wśród producentów istnieje nadal przekonanie, że większość firm transportowych nie jest gotowa do obsługi ich towarów, gdyż wozi co może, jak może i gdzie może. A rynek tych produktów będzie wzrastał ponad 10 proc. rocznie. Jest to jeden z największych obszarów do logistycznego zagospodarowania.
BEATA TROCHYMIAK
OPINIE
Tadeusz Leszczyński
szef bezpieczeństwa produkcji i ekologii Schenker
Przewóz żywności wymagającej stosowania temperatury kontrolowanej jest uzależniony od samych właściwości towaru. Przewóz takich towarów musi być poprzedzony oceną ryzyka i ustaleniem warunków, jakie muszą być dochowane podczas wszystkich czynności związanych z przewozem i z samym transportem. Podjęcie się świadczenia tak wyrafinowanej usługi zmusza zarówno do nakładów inwestycyjnych, jak i zmian organizacyjnych, które stawiają każde przedsiębiorstwo na wyższym pułapie jakości. Pojawiają się nowe rozwiązania, które z powodzeniem można oferować producentom takich towarów. Do najpopularniejszych należy krótkotrwałe składowanie przy wykorzystaniu istniejącej już infrastruktury (np. pojazdów chłodni czy komór chłodniczych). Innym rodzajem usługi świadczonej przez operatorów logistycznych jest rejestrowanie i monitoring drogi przesyłki. Z przepisów o bezpieczeństwie żywności wynika, że producent żywności jest zobowiązany do śledzenia drogi swoich produktów.
Dominik Doliński
dyrektor marketingu spółki Gellwe
Obecna sytuacja w transporcie krajowym, tj. brak kierowców, których w ostatnim roku znaczna większość podjęła pracę w innych krajach Unii Europejskiej spowodowała obniżenie jakości świadczonych usług transportowych. Odnotowujemy opóźnienia w dostawach, brak pełnej dostępności samochodów na kierunkach o małej aktywności. Z drugiej strony brak autostrad i zły stan dróg w Polsce, ograniczenia spowodowane wysokimi temperaturami powodują, że dostawa na takim samym odcinku np. w Niemczech u nas trwa dwukrotnie dłużej, co w efekcie końcowym podwaja zapotrzebowanie na środki transportu, których brakuje. Kolejnym poważnym problemem w branży FMCG jest przetrzymywanie samochodów pod rozładunkiem u odbiorców, co w efekcie dostaw w szczególności drobnicowych daje efekt domina.
Liczba producentów korzystających z usług zewnętrznych / DGP