Nie ma przeszkód, by przedsiębiorca wykorzystał je jako źródło finansowania wkładu własnego na potrzeby projektów dokapitalizowanych ze źródeł unijnych.
Od prawie pół roku obowiązuje nowa ustawa o obligacjach. W zamierzeniu twórców ustawy z 15 stycznia 2015 r. (Dz.U. poz. 238), która weszła w życie 1 lipca 2015 r., wprowadzone modyfikacje przepisów mają się przyczynić do upowszechnienia emisji obligacji jako źródła pozyskania kapitału przez przedsiębiorców o różnej skali działania i aktywności w rozmaitych segmentach rynku, w tym także w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw.
Warto zwrócić uwagę, że obligacje mogą zostać wykorzystane jako źródło finansowania wkładu własnego na potrzeby inwestycji dokapitalizowanych ze źródeł unijnych.
Elementy przewagi
Rozważając emisję obligacji na cele finansowania wkładu własnego dla inwestycji zasilanych ze źródeł unijnych, warto zwrócić uwagę na zalety obligacji w porównaniu z kredytem.
1. Obligacje długoterminowe są – na tle dominujących na rynku długu kredytów krótkoterminowych – instrumentem bardziej dogodnym i elastycznym w kontekście obsługi zadłużenia.
2. Przedsiębiorcy o bardzo dobrej kondycji finansowej mogą uplasować na rynku obligacje niezabezpieczone, podczas gdy w przypadku kredytów zabezpieczenie ich spłaty opiewa zwykle na 130–150 proc. wartości zadłużenia.
3. Oprocentowanie obligacji, w przeciwieństwie do większości kredytów udzielanych przez banki, może zostać skalkulowane według stopy stałej, co przekłada się pozytywnie na proces zarządzania przepływami pieniężnymi.
4. W przypadku obligacji korzystna okazuje się też często praktykowana formuła spłaty polegająca na tym, że emitent spłaca najpierw odsetki, a następnie w dacie zapadalności uiszcza kapitał (zwykle rolowany). W odniesieniu do spłaty kredytu standardem rynkowym jest natomiast łączne spłacanie rat kapitałowych i odsetek.
5. Nadanie obligacji charakteru papieru wartościowego wiąże się zwykle z większą płynnością tego instrumentu w porównaniu z kredytem.
6. Obligacje mogą się okazać kołem ratunkowym w przypadku potrzeby refinansowania zadłużenia wynikającego z kredytu.
Obligacje mogą emitować m.in. osoby prawne (w tym spółki z o.o. i spółki akcyjne) oraz spółki komandytowo-akcyjne. Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza), i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.
Warunki można zmieniać
Świadczenia wynikające z obligacji, sposób ich realizacji oraz związane z nimi prawa i obowiązki emitenta i obligatariuszy określają warunki emisji. W odpowiedzi na sygnały rynku ustawa z 2015 r. przewiduje elastyczny tryb zmiany warunków emisji obligacji.
W celu rozstrzygnięcia dotychczasowych wątpliwości nowy akt prawny dopuszcza zmianę warunków emisji, przewidując możliwość ich modyfikacji w trzech trybach.
Po pierwsze, tak jak dotychczas, warunki emisji mogą ulec zmianie w następstwie jednobrzmiących porozumień zawartych przez emitenta z każdym z obligatariuszy (umowa konwersyjna).
Po drugie, modyfikacja warunków emisji wymaga uchwały zgromadzenia obligatariuszy oraz wyrażenia zgody przez emitenta.
Ponadto ustawa przewiduje trzeci tryb polegający na wprowadzeniu jednostronnej zmiany warunków emisji przez emitenta. Dopuszczalne jest to tylko w wyjątkowych sytuacjach. Dotyczy wyłącznie następujących kwestii: 1) wskazania administratora zastawu lub administratora hipoteki; 2) wskazania podmiotu upoważnionego do prowadzenia ewidencji lub depozytu papierów wartościowych, z którym emitent zawarł umowę, której przedmiotem jest rejestracja obligacji w postaci zdematerializowanej; oraz 3) ustanowienia przez emitenta dodatkowego zabezpieczenia wierzytelności wynikających z obligacji.
Emitent może postanowić o powołaniu zgromadzenia obligatariuszy. Ustanowienie takiego zgromadzenia daje emitentowi i obligatariuszom możliwość modyfikowania warunków emisji obligacji. W przypadku powołania zgromadzenia obligatariuszy warunki emisji powinny również określać zasady zwoływania i organizacji tego organu, w tym miejsce jego odbycia oraz zasady podejmowania przezeń uchwał.
Zabezpieczenia dla wykupujących
Obligacje mogą mieć postać dokumentu albo zostać (zgodnie z wolą emitenta) zdematerializowane.
Mogą mieć charakter zabezpieczony albo niezabezpieczony.
Mogą być imienne albo na okaziciela. W dokumencie obligacji imiennej należy oznaczyć obligatariusza. Emitent w warunkach emisji może wprowadzić zakaz albo ograniczenie zbywania obligacji imiennych.
Co więcej, emitent może określić cel emisji. Jeżeli cel emisji został określony, emitent nie może przeznaczyć środków pochodzących z emisji obligacji na inny cel.
Emisja obligacji może nastąpić: 1) w trybie oferty publicznej, o której mowa w art. 3 ustawy z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1382), albo 2) przez proponowanie nabycia obligacji w inny sposób.
W okresie od dokonania emisji obligacji do czasu całkowitego wykupu obligacji emitent udostępnia obligatariuszom roczne sprawozdania finansowe wraz z opinią biegłego rewidenta.
Podsumowanie
Obligacje stanowią dogodny instrument finansowania m.in. wkładu własnego wymaganego na potrzeby inwestycji dokapitalizowanych ze źródeł unijnych. W związku z tym, że finansowanie może być udzielone przez podmioty inne niż banki, cechuje je większa elastyczność niż w przypadku zaciągnięcia kredytu. Większa swoboda w strukturyzowaniu finansowania powinna się pozytywnie przełożyć na dostępność tego instrumentu i dopasowanie go do specyfiki działania konkretnego przedsiębiorcy.
Rośnie popularność
Nie tylko duże, ale również małe i średnie firmy coraz chętniej emitują obligacje. Od stycznia do września na rynku pojawiło się 45 średniej wielkości emisji obligacji o wartości do 15 mln zł. Do końca 2014 r. na rynek Catalyst od początku jego funkcjonowania wprowadzono 632 emisje obligacji korporacyjnych – wynika z raportu Grant Thornton „Raport Catalyst: rynek obligacji w 2014 r.”.