Znalazłam w domu stare, wycofane z obiegu liry. Mam także sporo nieaktualnych już polskich pieniędzy. Czy mogę je gdzieś wymienić, np. w NBP – pyta pani Krystyna
Niestety, nie. Do 31 grudnia 2010 r. w Narodowym Banku Polskim można było wymieniać stare pieniądze o nominale 100 złotych i wyższym lub o takiej wartości. To była data graniczna długotrwałego cyklu denominacji rozpoczęta 1 stycznia 1995 r. Po tym dniu banknoty i monety sprzed 1995 r. straciły swoją wartość i w większości przypadków stały się jedynie pamiątką. Zbyt wielu ludzi pozostawiło je w swoich szufladach i ich wartość kolekcjonerska jest minimalna (największa tych z początków PRL-u, które dawno straciły ważność, oraz monet i banknotów, które pojawiły się w małych ilościach).
Obecnie można wymieniać wyłącznie zużyte lub zniszczone banknoty i monety, które nadal są w obiegu, pod warunkiem że ich autentyczność nie budzi podejrzeń. Przyjmuje je Narodowy Bank Polski (w kasie dowolnego banku działającego w Polsce) wymieniając na nowe.
Wymianie podlegają banknoty postrzępione, naddarte, podklejone, przerwane, nadmiernie zabrudzone, zaplamione, odbarwione lub uszkodzone w inny sposób, np. z napisami i rysunkami. Banki zobowiązane są wymienić zniszczony banknot, jeśli więcej niż 45 proc. jego pierwotnej powierzchni zachowało się w jednym kawałku i możliwe jest rozpoznanie nominału. Banknot, który zachował od 45 do 75 proc. pierwotnej powierzchni, zostanie wymieniony za połowę jego wartości nominalnej. Ten, który zachował ponad 75 proc. powierzchni, a także przerwany bądź poplamiony, będzie wymieniony za jego pełną wartość nominalną.
Monety są wymieniane, gdy mają uszkodzenia typu mechanicznego, zmienioną barwę, są wytarte i skorodowane lub uszkodzone w inny sposób, np. porysowane.
NBP ani żaden inny bank w Polsce nie wymienia zużytych lub wycofanych z obiegu walut obcych. Jedyną możliwością jest zwrócenie się do banku emitującego daną walutę (adres banku centralnego można uzyskać np. w ambasadzie danego kraju).
Podstawa prawna
Par. 1–10 zarządzenia nr 31/2013 prezesa Narodowego Banku Polskiego z 17 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych, które wskutek zużycia lub uszkodzenia przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej