Nasza spółka wykonywała usługi marketingowe na rzecz firmy Anny i Marka K. Anna K. wykreśliła działalność. Kiedy zażądaliśmy wynagrodzenia za wykonane usługi, w odpowiedzi Anna K. poinformowała, że wszystkie jej długi zostały przejęte przez jej męża, który nadal prowadzi firmę. Nasza spółka nie została poinformowana o przejęciu długu. Czy ta umowa jest ważna?
eksperci radzą
Nie, ponieważ niezachowanie formy pisemnej, zarówno co do zawartej umowy o przejęcie długu, jak i co do oświadczenia wierzyciela wyrażającego na to zgodę, powoduje nieważność przejęcia długu. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt VI ACa 1644/13), jest to nieważność bezwzględna, występuje ona z mocy samego prawa. Ponadto może się na nią powołać każda osoba, a sąd powinien uwzględnić ją z urzędu. Warszawski sąd apelacyjny podkreślił, że nie jest także możliwe przesłuchanie świadka na fakt zawarcia tej umowy w wypadku niezachowania formy pisemnej.
Przejęcie długu następuje w drodze umowy pomiędzy przejemcą a dłużnikiem lub wierzycielem, jednakże w obu przypadkach do zawarcia umowy przejęcia długu potrzebna jest zgoda tej strony zobowiązania, która w niej nie uczestniczy. Przejęcie długu jest bowiem czynnością prawną dwuczłonową. Pierwszym członem jest umowa między przejemcą a dłużnikiem lub wierzycielem, drugim – oświadczenie zawierające zgodę na zmianę dłużnika. Umowa ta staje się skuteczna dopiero po oświadczeniu zgody w powyższej sytuacji przez spółkę, która jest wierzycielem. Wymóg wyrażenia zgody na przejęcie długu przez wskazane osoby jest związany z tym, że przejęcie długu bezpośrednio wpływa na ich sytuację prawną. Dotyczy to w szczególności przypadku, gdy wierzyciel nie jest stroną umowy przejęcia długu. Skutki przejęcia mogą ograniczyć w tej sytuacji jego szanse na uzyskanie świadczenia w naturze, jak i na uruchomienie ewentualnej odpowiedzialności przejemcy. Z uwagi na ryzyko, jakie przejęcie długu niesie dla wierzyciela, jego zgoda powinna być wynikiem dojrzałego namysłu i nie budzić wątpliwości. Osiągnięciu tych celów sprzyja właśnie forma pisemna pod rygorem nieważności (wyrok SN z 26 czerwca 1998 r., sygn. akt II CKN 825/97, OSNC 1999/1/18). Zgoda taka może być wyrażona przez oświadczenie woli którejkolwiek ze stron umowy, a zatem wierzyciel może wyrazić zgodę dłużnikowi lub osobie trzeciej (przejemcy), natomiast dłużnik wierzycielowi lub przejemcy. W dowolny sposób może być wyrażona jedynie zgoda dłużnika na przejęcie długu przez osobę trzecią na podstawie umowy z wierzycielem (wyrok SN z 29 listopada 2005 r., sygn. akt III CK 302/05, Lex nr 466009).
Sąd Apelacyjny w Warszawie w powołanym wyżej wyroku z 8 lipca 2014 r. wskazał, że w razie sporu sądowego to na dłużniku ciąży obowiązek udowodnienia, że wierzyciel wyraził zgodę na przejęcie długu.
Podstawa prawna
Art. 522 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).