Zmiany w otoczeniu ekonomicznym, presja konkurencji, chybione inwestycje to niektóre z czynników mogących spowodować osłabienie pozycji firmy.

W znacznym uproszczeniu wyróżnić można trzy poziomy stanu kryzysowego: strategiczny - w wyniku dezaktualizacji strategii firmy, efektywności - objawiający się znacznym pogorszeniem wyniku finansowego oraz na poziomie płynności - czyli w sytuacji, gdy brakuje gotówki na pokrycie bieżących wydatków.
Konieczność wdrożenia procesu restrukturyzacji może pojawić się już podczas kryzysu strategicznego. Podczas kryzysu dotykającego wyniku finansowego restrukturyzacja staje się działaniem niezbędnym, ale może zostać przeprowadzona stopniowo, bez udziału finansowego podmiotów trzecich. Restrukturyzacja w warunkach kryzysu płynnościowego jest działaniem, w którym zaangażowanie samego przedsiębiorstwa nie wystarczy. Wsparcie ze strony podmiotów trzecich, przede wszystkim banków, jest warunkiem koniecznym dla powodzenia programu naprawczego w ostatnim stadium kryzysu.
Polskie firmy stosunkowo późno rozpoznają nadchodzący kryzys. Ponadto menedżerowie często starają się ukryć problemy przed właścicielem, jak i instytucjami zapewniającymi finansowanie działalności bieżącej i inwestycyjnej. Jest to podejście błędne, gdyż podjęcie działań na wcześniejszym etapie może pozwolić na niedopuszczenie do powstania sytuacji pogarszającej wyniki podmiotu. Wymaga to jednak wnikliwego monitorowania sytuacji zarówno w firmie, jak i na zewnątrz oraz reagowania na zmiany mogące zakłócić dotychczasowe jej funkcjonowanie, co z kolei wiąże się z posiadaniem dobrze przygotowanych kadr bądź zapewnionej współpracy z podmiotem świadczącym w sposób profesjonalny takie usługi. Regularne generowanie planowanych wyników może doprowadzać do uśpienia czujności kierownictwa przedsiębiorstwa. Dobre wyniki nie mogą jednak zwalniać od konieczności bieżącego monitorowania mogących pojawić się zagrożeń.
Restrukturyzacja bardzo często postrzegana jest błędnie - wyłącznie przez pryzmat redukcji kosztów, bez konieczności działań dostosowawczych w samej firmie. Nie doceniany jest aspekt pomocowy, płynący od instytucji zewnętrznych, specjalnie w tym celu powołanych, zarówno na polu działalności finansowej, jak i informacyjnej.
Doświadczenia BGK wskazują, że o powodzeniu procesu restrukturyzacji w przedsiębiorstwie decyduje pięć głównych czynników. Pierwszym jest zaangażowanie kadry kierowniczej. Drugim - właściwe dostosowanie strategii podmiotu do okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych. Trzecim - kompleksowe podejście, obejmujące całościowe funkcjonowanie podmiotu w ramach otoczenia. Czwarty czynnik to szybka reakcja i kreatywne rozwiązywanie problemów mogących pojawić się w trakcie realizacji programu. Piątym jest wreszcie ścisła kontrola realizacji na każdym etapie restrukturyzacji (monitoring realizacji) i wykonanie w całości programu naprawczego.
Restrukturyzacja to w dużej mierze zapobieganie problemom w przyszłości, a także potencjalna możliwość wygenerowania wyższych przychodów. Można ją więc postrzegać jako proces ciągły, zachodzący w firmie nieustannie.
BOGUSŁAW BIAŁOWĄS
dyrektor departamentu kredytów trudnych Banku Gospodarstwa Krajowego
Bogusław Białowąs, dyrektor departamentu kredytów trudnych Banku Gospodarstwa Krajowego / DGP