Przepisy ustawy Prawo własności przemysłowej nie tylko definiują, co może być chronione jako znak towarowy, lecz także wskazują przypadki, w których prawo to nie zostanie udzielone z powodów przewidzianych w przepisach.

Omówiłam już treść tzw. przeszkód bezwzględnych, tj. takich, których zaistnienie zawsze stanowi podstawę wydania przez Urząd Patentowy decyzji odmawiającej ochrony oznaczenia. Zaczęłam też omawianie przeszkód o charakterze względnym, z powodu których znak może zostać uznany za nienadający się do odróżniania towarów lub usług, dla towarów tego samego rodzaju.
Z zasady istnienie wcześniejszego prawa do znaku lub prawa z rejestracji oznaczenia geograficznego uniemożliwia udzielenie prawa na znak identyczny lub podobny, dla towarów identycznych lub podobnych. Także renoma, jaką cieszy się istniejące na rynku oznaczenie, stanowi przeszkodę uzyskania praw wyłącznych na dane oznaczenie także w odniesieniu do jakichkolwiek towarów.
Zgodnie z art. 135 ustawy: udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy dla określonych towarów nie stanowi samoistnej podstawy do odmowy zarejestrowania znaku dla towarów tego samego rodzaju innego przedsiębiorcy tylko dlatego, że zawiera on takie samo lub podobne oznaczenie odnoszące się do dóbr osobistych, w szczególności nazwisko właściciela. Przypis ten pozwala na uzyskanie praw ochronnych przez innego przedsiębiorcę w sytuacji, gdy zgłoszony do ochrony dla towarów identycznych lub podobnych znak zawiera identyczne lub podobne oznaczenie odnoszące się do dóbr osobistych, w szczególności nazwisko właściciela. Zapewne ustawodawcy chodziło o podkreślenie, iż każdy, kto chce używać oznaczenia odnoszącego się do jego dóbr osobistych, może ich przedmiot wykorzystać jako znak towarowy. Nie jest bowiem wykluczone, że dane dobro osobiste przynależy do kilku przedmiotów. Można postawić pytanie, o jakie i czyje dobra chodzi. Jeśli chodzi o podmiot, to będą to osoby zarówno fizyczne, jak i prawne. W grę wchodzi nazwisko właściciela (pseudonim), nazwa (firma) przedsiębiorstwa. Jeśli chodzi o osoby prawne, pogląd co do osobistego charakteru nazwy (firmy) jest dyskusyjny. Chodzi o firmę (nazwę) osoby prawnej, indywidualizującą przedsiębiorcę. Należą do nich także: inne oznaczenia, takie jak znaki towarowe, znaki graficzne, herby, stemple, godła, flagi i skróty literalne.
Do dóbr osobistych zalicza się również: wolność, prawo do lokalu, prawo do prowadzenia działalności publicystycznej, propagandowej, organizacyjnej, sferę tajemnicy (tajemnica handlowa, przedsiębiorstwa, zakładowa). Podstawowymi są jednak dobre imię i renoma, jaką przedsiębiorca cieszy się na rynku.
Katalog dóbr osobistych osób fizycznych wskazanych w art. 23 k.c. (zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko-pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska) uzupełniany przez orzecznictwo (prawo do grobu, kult pamięci osoby zmarłej) nie ułatwia ustalenia, jakie oznaczenia mogą uzasadnić uzyskanie praw ochronnych na znak towarowy dla towarów identycznych lub podobnych.
Przysługujące kilku podmiotom dobra osobiste, które mogą stać się przedmiotem zgłoszenia, to: nazwisko (nazwa, firma), przezwisko, pseudonim, godło, herb, flagi. Jeśli chodzi o ocenę przypadku, w którym określone dobro nie jest samoistną podstawą do odmowy udzielenia prawa ochronnego, w grę wchodzi sytuacja określona w art. 131 ust. 1 pkt 3. Przepis ten nie pozwala na udzielenie praw ochronnych na oznaczenia, które ze swej istoty mogą wprowadzać w błąd.
EWA NOWIŃSKA
profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat
Ewa Nowińska, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat / DGP