Przez pojęcie kworum rozumie się wymóg uczestniczenia w głosowaniu co najmniej określonej liczby osób do tego uprawnionych (np. wspólników czy akcjonariuszy reprezentujących co najmniej określoną część kapitału zakładowego albo członków rady nadzorczej), gdyż w przeciwnym razie uchwała będzie nieważna.

Andrzej Szumański

profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, adwokat

Celem kworum jest zagwarantowanie reprezentatywnego charakteru uchwały tego ciała, aby przypadkowa mniejszość nie decydowała za większość, nie mówiąc o tym, żeby nie decydowała ona za wszystkich uczestników danej organizacji. Z drugiej jednak strony wymóg kworum może być źródłem paraliżu funkcjonowania określonej organizacji, której ciało (organ) z braku kworum nie jest w stanie podjąć żadnej decyzji. W związku z powyższym przepisy kodeksu spółek handlowych o spółkach kapitałowych podchodzą z dużą ostrożnością do wspomnianego wymogu. Co do zasady nie obowiązuje ono w przypadku podejmowania uchwał przez organ właścicielski spółki, a więc zgromadzenie wspólników spółki z o.o. czy walne zgromadzenie spółki akcyjnej, chyba że prawo bądź umowa (statut) spółki dopuszcza od tego wyjątki. Przewiduje się je natomiast w przypadku rady nadzorczej spółki kapitałowej. Z kolei sprawa obowiązywania wymogu kworum w przypadku kolegialnego zarządu takiej spółki nie należy do materii zainteresowania ustawodawcy i jest ona pozostawiona regulacji umowy (statutu) spółki. Brak wymogu kworum przy podejmowaniu uchwał przez zgromadzenie wspólników spółki z o.o. albo walne zgromadzenie spółki akcyjnej przewidują odpowiednio przepisy art. 241 kodeksu spółek handlowych albo art. 408 par.1 k.s.h. W świetle tych przepisów zgromadzenie jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych na nim udziałów albo akcji. Takie rozwiązanie prawne wynika z natury spółki kapitałowej jako organizacji gospodarczej, w której wymóg kworum mógłby bowiem paraliżować jej funkcjonowanie. Wspomniane niebezpieczeństwo istniałoby w szczególności w spółkach akcyjnych publicznych, w których najpełniej funkcjonuje zasada rozdzielności kapitału od zarządzania, wskutek czego zwłaszcza drobni akcjonariusze (inwestorzy pasywni) zazwyczaj w ogóle nie uczestniczą w posiedzeniach walnego zgromadzenia spółki. W obawie przed tym przepisy o spółce akcyjnej gwarantują akcjonariuszowi możliwość dowiedzenia się o miejscu, czasie i porządku obrad walnego zgromadzenia, zapewniając jednocześnie, że na tym walnym zgromadzeniu nie będą podejmowane uchwały ponad wspomniany wyżej porządek obrad (art. 402–405 k.s.h.). Tym samym o swoim uczestnictwie w walnym zgromadzeniu będzie decydował sam akcjonariusz, który przez swoją absencję nie zablokuje możliwości podjęcia ważnych uchwał przez ten organ spółki, jeżeli uzna, że z punktu widzenia ochrony własnych interesów jego udział w zgromadzeniu nie jest konieczny. Podobnie jest w przypadku spółki z o.o., gdzie wspólnik jest zawiadamiany o miejscu, czasie i porządku obrad zgromadzenia wspólników za pomocą listów poleconych bądź przesyłek nadanych pocztą kurierską, nie wspominając o zawiadomieniu wysłanym pocztą elektroniczną (art. 238 k.s.h.). Również i tam obowiązuje zakaz podejmowania uchwał ponad ustalony w zaproszeniu porządek obrad, chyba że na sali jest cały kapitał zakładowy i nikt z obecnych nie wniesie sprzeciwu.