Z jakich źródeł pochodzą fundusze na funkcjonowanie instytucji kultury? Na jakie cele może być przeznaczone dofinansowanie pochodzące z Ministerstwa Kultury?
Realizacja zadań z zakresu kultury, w tym prowadzenie instytucji kultury, należy do zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. Oznacza to, że źródłem pokrycia wydatków związanych z finansowaniem działalności tego typu zadań są dochody własne samorządów. Zgodnie z obowiązującą ustawą z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2003 r. nr 203, poz. 1966), rozporządzeniem Rady Ministrów z 19 kwietnia 2005 r. w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa wykonywanych przez samorządowe instytucje filmowe i instytucje kultury oraz udzielania dotacji na te zadania (Dz.U. z 29 kwietnia 2005 r.) – wsparcie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie finansowania działalności kulturalnej może mieć jedynie charakter celowy – skierowany na realizację najważniejszych i wybranych problemów, np. informatyzację bibliotek publicznych lub wsparcie przedsięwzięć artystycznych o dużym znaczeniu dla kultury narodowej. Dotacje z budżetu państwa nie mogą zastąpić środków na utrzymanie instytucji kultury, ich zapewnienie należy do obowiązków organizatora. Z tego względu celowe jest rozwiązanie, w którym środki kierowane są – w formie dotacji celowych – na wspieranie najważniejszych i najbardziej wartościowych pomysłów i inicjatyw kulturalnych.
Obowiązującym w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego sposobem podziału środków są konkursy. Od jakości przygotowywanych projektów, ich znaczenia dla kultury narodowej zależy zarówno fakt przyznania dotacji, jak i jej wysokość.
Oszczędności w skali Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego związane z ograniczeniami wydatków budżetowych w roku 2009 wyniosły 223 mln zł, z czego 75 mln zł stanowiła redukcja wydatków w programach ministra kultury i dziedzictwa narodowego (w tym 10 mln zł w programie Mecenat).
Dla przykładu powiaty złożyły w 2009 r. do programu Mecenat 35 poprawnych formalnie wniosków, co stanowi 17 proc. wszystkich poprawnych formalnie wniosków złożonych do programu, a otrzymały 2,5 mln zł łącznej dotacji, tj. 25 proc. budżetu programu w bieżącym roku. Wnioskodawcy z obszaru województw o najniższym PKB i powiatów mają przywilej niższego wymaganego wkładu własnego i dodatkową punktację za sytuację finansową.
W celu przeciwdziałania pogłębianiu się różnic rozwojowych między obszarami miejskimi i wiejskimi, jeszcze w ubiegłym roku, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego podjęło prace nad projektem Kultura+. Założeniem projektowanych działań jest chęć przeciwdziałania różnego rodzaju wymiarom wykluczenia, nie tylko stricte kulturowemu, ale też przestrzennemu, technologicznemu, biograficznemu czy ekonomicznemu. Programy wchodzące w skład projektu Kultura+: Biblioteka+, Dom kultury+, Artystyczne wakacje, Teatr. Polska, Filmoteka szkolna są punktem wyjścia dla działań, których celem jest pozytywna zmiana w funkcjonowaniu instytucji kultury, sprzyjająca aktywności kulturalnej środowisk lokalnych i integracji społecznej. Pod względem organizacyjnym zmiany w funkcjonowaniu instytucji kultury kierować się powinny w stronę tworzenia nowoczesnych, elastycznych i samodzielnych placówek, sprzyjających aktywności kulturalnej lokalnych środowisk i integracji społecznej (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 8368 i 8123).