Czy były członek zarządu może zaskarżyć uchwałę walnego zgromadzenia o odmowie udzielenia mu absolutorium?
dr hab. KATARZYNA BILEWSKA
adwokat Of Counsel w Kancelarii Salans
Były członek zarządu, który nie sprawuje już swojej funkcji, nie ma generalnie prawa do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia na podstawie art. 422 par. 2 pkt 1 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Legitymację do zaskarżenia takich uchwał, w drodze powództwa o stwierdzenie nieważności bądź uchylenie uchwały, mają bowiem jedynie aktualni funkcjonariusze spółki, ponieważ to oni są zobowiązani do wykonywania uchwał zgromadzenia, a jednocześnie działania legalnego. W związku z tym muszą dysponować instrumentem kontroli prawidłowości uchwał, które wykonują. Pogląd, że były członek zarządu oraz były członek rady nadzorczej nie mają prawa zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia, potwierdził w szczególności Sąd Najwyższy w uchwale z 1 marca 2007 r. (sygn. akt III CZP 94/06).
W doktrynie i orzecznictwie pojawia się jednakże pogląd, że takie prawo powinno jednak istnieć w przypadku uchwały w przedmiocie absolutorium, z uwagi na jej szczególne znaczenie dla menedżerów. Absolutorium stanowi pozytywne skwitowanie działalności menedżera w danym roku obrotowym działania spółki, a jego udzielenie bądź odmowa powinny być uzasadnione. Poprzez ocenę menedżera w uchwale o udzieleniu absolutorium łatwo może dojść do naruszenia jego dóbr osobistych, zwłaszcza gdy weryfikacja jest negatywna. Co więcej, niekiedy wywodzi się, że uchwała w przedmiocie udzielenia absolutorium wywołuje wobec członka zarządu lub rady nadzorczej skutek zwolnienia z długu czy zrzeczenia się przez spółkę ewentualnych roszczeń odszkodowawczych związanych ze sprawowaną funkcją.
Absolutorium może więc mieć pewne znaczenia dla sytuacji prawnej – nawet byłego- funkcjonariusza spółki. Z tego względu rozważa się, czy nie powinna mu przysługiwać skarga o stwierdzenie nieważności bądź uchylenie uchwały w tym przedmiocie. W tej kwestii wypowiedział się ostatnio Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z 2 czerwca 2009 r. (sygn. akt SK 31/08) rozstrzygnął, że ochrona praw byłego członka organu spółki nie wymaga przyznania mu prawa do wnoszenia skarg korporacyjnych o stwierdzenie nieważności bądź uchylenie uchwał, ponieważ dysponuje on innymi środkami prawnymi, stwarzającymi mu wystarczającą ochronę prawną, np. powództwami z zakresu ochrony dóbr osobistych. Tym samym, na gruncie istniejącego stanu prawnego, były członek zarządu spółki nie ma prawa do zaskarżania jakichkolwiek uchwał walnego zgromadzenia w trybie art. 422–425 k.s.h.