W apelacji nie można skutecznie kwestionować oddalenia wniosku dowodowego w sprawie gospodarczej, jeżeli wcześniej nie zwróciło się uwagi na to uchybienie sądowi I instancji.
Syndyk masy upadłości spółki J. zwrócił się do sądu o wydanie nakazu zapłaty od przedsiębiorstwa E. Sąd stwierdził postanowieniem, że nie ma do tego podstaw. Odpis postanowienia doręczono powodowi i pozwanemu wraz z odpisem pozwu, zobowiązując pozwanego do złożenia w ciągu 14 dni od doręczenia odpowiedzi na pozew, pod rygorem wydania wyroku zaocznego.
Pozwany w tym terminie nie wniósł odpowiedzi, więc sąd wydał wyrok zaoczny, w którym zasądził żądaną kwotę. Od tego wyroku pozwany wniósł sprzeciw. Wnosił w nim o przeprowadzenie dowodu z załączonych dokumentów i zeznań świadków. Sprawa trafiła więc do rozpoznania w normalnym trybie.

Pozwany się spóźnił

Sąd I instancji przeprowadził dowód z dokumentów, ale pominął wszystkie twierdzenia, dowody i zarzuty wskazane w sprzeciwie, czemu dał wyraz w postanowieniu. Pełnomocnik pozwanego był na rozprawie, jednak nie zgłosił żadnych zastrzeżeń. Sąd utrzymał wyrok zaoczny. W uzasadnieniu stwierdził, że twierdzenia, dowody oraz zarzuty wskazane przez pozwanego uległy prekluzji wraz z upływem terminu do złożenia odpowiedzi na pozew. W sprzeciwie pozwany mógł więc podnieść tylko te, których potrzeba nie istniała wcześniej, i te, których wcześniej nie mógł powołać.

Sąd apelacyjny ma wątpliwości

Pozwany wniósł apelację, a sąd II instancji uznał, że w sprawie wystąpiło zagadnienie prawne, które powinien rozstrzygnąć Sąd Najwyższy. Chodziło o to, czy uzasadniony jest zarzut apelacji naruszenia art. 47918 par. 2 kodeksu postępowania cywilnego, że prekluzji uległy wszystkie wnioski dowodowe zgłoszone przez pozwanego w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Czy należy go uwzględnić, jeżeli na rozprawie pozwany nie zwrócił sądowi uwagi na to uchybienie przepisom postępowania i nie wniósł o wpisanie zastrzeżenia do protokołu zgodnie z art. 162 k.p.c.?
W uzasadnieniu sąd apelacyjny podkreślił, że w odpowiedzi na pozew pozwany jest zobowiązany podać wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa do powoływania się na nie w trakcie postępowania, chyba że wcześniej było to niemożliwe albo potrzeba ich powołania powstała później. Interpretacja zastosowana przez sąd I instancji jest, zdaniem sądu apelacyjnego, błędna, gdyż pozwany z jednej strony, byłby zmuszony do wskazania w sprzeciwie zarzutów, dowodów i twierdzeń, ale, z drugiej strony, najczęściej na tym etapie byłyby one już sprekludowane.
Jeśli zaś chodzi o art. 162 k.p.c., to stanowi on, że w wypadku gdy strony nie były na posiedzeniu, mogą na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia i wnosić o wpisanie tego do protokołu. Stronie, która tego nie zrobiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienie w toku dalszego postępowania. Czy nie prowadzi to w konsekwencji do pozbawienia pozwanego obrony?
W odpowiedzi SN podjął następującą uchwałę: Strona nie może skutecznie zarzucać w apelacji uchybienia przez sąd I instancji przepisom postępowania, dotyczącego wydania - na podstawie art. 47914 par. 2 i 47918 par. 3 - postanowienia oddalającego wniosek o przeprowadzenie dowodów, jeżeli nie zwróciła uwagi sądu na to uchybienie (art. 162 k.p.c.).
Sygn. akt III CZP 50/08