Czy do zawarcia umowy dzierżawy, na podstawie której spółka państwowa oddaje określony majątek do korzystania podmiotowi prywatnemu, konieczna jest zgoda ministra skarbu?
Spółki kontrolowane przez Skarb Państwa stanowią istotny element naszego życia gospodarczego. W efekcie prywatni przedsiębiorcy wchodzą w relacje biznesowe ze spółkami państwowymi. Rodzi to pytanie o uwarunkowania prawne w przypadku transakcji z takimi podmiotami. Dotyczy to m.in. sytuacji, w których dochodzi do nabycia określonych aktywów od spółek Skarbu Państwa.
Zgodnie z art. 5a ust. 1 ustawy z 8 sierpnia 1996r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (dalej ustawa), państwowe osoby prawne są obowiązane uzyskać zgodę ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa na dokonanie czynności prawnej w zakresie rozporządzenia składnikami aktywów trwałych zaliczonymi do wartości niematerialnych i prawnych, rzeczowych aktywów trwałych lub inwestycji długoterminowych, w tym oddania tych składników do korzystania innym podmiotom na podstawie umów prawa cywilnego, jeżeli wartość rynkowa przedmiotu rozporządzenia przekracza równowartość w złotych kwoty 50 tys. euro. Innymi słowy każda transakcja pomiędzy państwową osobą prawną a podmiotem trzecim, która spełnia wskazane kryteria, wymaga uprzedniej akceptacji ministra skarbu państwa.
Powyższy przepis nakłada obowiązek uzyskania zgody ministra przez państwowe osoby prawne. Zgodnie z art. 1a ustawy, przez to pojęcie należy rozumieć inną niż Skarb Państwa jednostkę, posiadającą osobowość prawną, której mienie jest w całości mieniem państwowym. Wymóg, aby całe mienie spółki było mieniem państwowym, oznacza, iż omawiane ograniczenia dotyczą z pewnością takich spółek, w których Skarb Państwa posiada 100 proc. udziałów lub akcji (tj. jednoosobowych spółek Skarbu Państwa). Jakiekolwiek zaangażowanie kapitału prywatnego „uwalnia” spółkę od stosowania omawianej regulacji. Co ważne, należy uznać, iż państwową osobą prawną są również spółki, których Skarb Państwa jest pełnym właścicielem również pośrednio. Dotyczyć to może spółek, w których jednoosobowa spółka Skarbu Państwa posiada 100 proc. udziałów lub akcji.
Omawiane ograniczenia, tj. konieczność uzyskania zgody ministra, dotyczą nie tylko rozporządzenia majątkiem przez państwową osobę prawną, lecz również pewnych czynności o charakterze zobowiązaniowym. Zakresem powyższego przepisu może być zatem objęta również umowa dzierżawy, na podstawie której państwowa osoba prawna oddaje określony majątek do korzystania podmiotowi trzeciemu. Istotne jest to, iż zgodnie z art. 5a ust. 2 ustawy czynność prawna dokonana bez zgody MSP jest nieważna.