Czy dostawcy hipermarketów mogą żądać zwrotu dodatkowych opłat za przyjęcie ich towarów do sprzedaży?
Przedsiębiorcy narażeni są na nieuczciwe działania niektórych podmiotów, które, wykorzystując swoją przewagę nad mniejszymi, stosują praktyki uniemożliwiające im dostęp do rynku.
Przykładem są praktyki pobierania przez przedsiębiorstwa sieciowe dodatkowych opłat od dostawców za wprowadzanie towarów do obrotu, czyli opłat półkowych.
Najczęściej stosują opłaty za: wejście do sklepu (umieszczenie towaru dostawcy w sieci), otwarcie placówki w sieci, w której mają być umieszczane towary dostawcy, dodatkowe rabaty przyznawane sieciom za zrealizowany obrót towarami dostawcy oraz reklamę i marketing. Stosując takie opłaty, przedsiębiorcy przerzucają na słabszych ekonomicznie dostawców część kosztów związanych z dalszą odsprzedażą towarów, które sami musieliby ponieść, np. koszty otwarcia nowych placówek.
W związku z tym już w momencie dostawy sieć staje się właścicielem towarów dostawcy. Opłaty mają zmaksymalizować zysk sieci.
Ze względu na przewagę rynkową firm sieciowych dostawcy rzadko kwestionują opłaty pobierane przez sieci. Wobec ryzyka utraty dostępu do klientów są skłonni zgodzić się na niekorzystne warunki handlowe, tylko po to aby mieć gwarancję zbytu swoich towarów.
Brak uiszczenia opłaty przez dostawcę równoznaczny jest z niedopuszczeniem go do sprzedaży towarów w sieci, co w praktyce ogranicza możliwość dostępu dostawcy do potencjalnych odbiorców towarów. Takie działania ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji określa jako pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży.
Są to czyny nieuczciwej konkurencji utrudniające dostawcom swobodny dostęp do rynku i jako takie są bezwzględnie zakazane.
Potwierdzeniem jest orzecznictwo Sądu Najwyższego, który w wyroku z 26 stycznia 2006 r. (II CK 378/05) uznał, że zastrzeganie dodatkowych opłat przez przedsiębiorcę za to, że kupowane od dostawcy towary znajdą się w sprzedaży w sklepach należących do tego przedsiębiorcy, utrudnia w sposób oczywisty dostęp do rynku i w ten sposób narusza dobre obyczaje.
Dostawcy mogą żądać, aby postanowienia umowy, które przyznają sieciom prawo do pobierania od dostawców dodatkowych opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży, zostały uznane za nieważne, a w konsekwencji aby sieci dokonały zwrotu wszystkich tego typu opłat jako pobranych nienależnie.
Tym samym, wykorzystując istniejące instrumenty prawne, mali i średni przedsiębiorcy mają szansę skuteczniej przeciwstawić się silnym przedsiębiorcom, co w praktyce oznacza, że mniejsi dostawcy będą mogli swobodniej decydować o warunkach swojego uczestnictwa w rynku, zyskując szerszy dostęp do klientów.