Umowę wspólnego rachunku bankowego będą mogły zawierać osoby prawne. Umożliwi im to wspólne zarządzanie finansami.
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji kodeksu cywilnego, prawa bankowego i ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zmiana przepisów umożliwi zakładanie wspólnych rachunków dla tzw. ułomnych osób prawnych; osób fizycznych i osób prawnych; osób fizycznych i ułomnych osób prawnych.
Teraz współposiadaczami rachunku mogą zostać nawet dwie obce sobie osoby fizyczne, np. będący osobami fizycznymi wspólnicy spółki jawnej lub cywilnej.
Natomiast wspólnego rachunku bankowego nie mogą założyć będący osobami fizycznymi wspólnicy spółki jawnej razem z tą spółką, która jest ułomną osobą prawną. Nie wolno im tego zrobić, mimo że solidarnie ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki. W podobnej sytuacji są będący osobami fizycznymi wspólnicy spółki cywilnej, z ograniczoną odpowiedzialnością lub komandytowej. W dodatku wspólnego rachunku nie mogą posiadać wspólnicy np. spółki cywilnej lub z o.o. wówczas, gdy niektórzy z nich są osobami fizycznymi, a pozostali prawnymi.

Niefortunna wykładnia

Sytuacja taka jest rezultatem wykładni art. 51 prawa bankowego, która wyłącza prawo zawierania umowy wspólnego rachunku przez osoby prawne i ułomne.
- Brak możliwości posiadania wspólnego rachunku bankowego przez podmioty gospodarcze ogranicza możliwość prowadzenia przez nie działalności - uważa Patrycja Rogowska-Tomaszewska z Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan.
- Przedsiębiorcy oczekują na umożliwienie im zakładania wspólnych rachunków dla osób prawnych, tym bardziej że od dawna są one znane w UE - tłumaczy Jerzy Bańka ze Związku Banków Polskich.
Natomiast Grupa Robocza Rady Prawa Bankowego przy Związku Banków Polskich uważa, że trzeba szybko uregulować sprawę wspólnych rachunków bankowych, aby można było w Polsce stosować usługę zwaną cash pooling.
- Polega ona na skumulowaniu środków z jednostkowych rachunków poszczególnych osób, czyli z rachunków uczestników na wspólnym rachunku tych osób i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą przez tzw. uczestnika wiodącego, czyli tzw. pool leadera - tłumaczy radca prawny Wojciech Biernacki z Kancelarii Radców Prawnych Biernaccy.
Dzięki temu można będzie prowadzić wspólne zarządzanie finansami przez podmioty powiązane ze sobą, na przykład przez grupy kapitałowe.

Kompensowanie nadwyżek

Umożliwi to też kompensowanie przejściowych nadwyżek finansowych wykazywanych przez niektóre podmioty z przejściowymi niedoborami finansowymi, które występują u innych właścicieli rachunku. W ten sposób będą one mogły kredytować się, wykorzystując środki własne grupy, co doprowadzi do zminimalizowania ogólnych kosztów kredytowania działalności podmiotów grupy. Ograniczone zostaną też koszty odsetkowe z tytułu kredytowania działalności.
Niektórzy prawnicy nie negują możliwości tworzenia wspólnych rachunków dla osób prawnych, ale kwestionują konieczność uregulowania tej sprawy w kodeksie cywilnym.

Nie w kodeksie cywilnym

- Kodeks cywilny jest podstawową ustawą z zakresie prawa prywatnego i dlatego możliwość zakładania rachunków wspólnych dla podmiotów gospodarczych należy uregulować w prawie bankowym. Jeżeli kodeks cywilny będzie regulował wszystko, to rozrośnie się do monstrualnych rozmiarów - mówi adwokat Bartosz Grohman z Kancelarii White & Case.
Projekt nowelizacji kodeksu cywilnego przewiduje, że każdy ze współposiadaczy wspólnego rachunku będzie mógł dysponować środkami zgromadzonymi na rachunku oraz wypowiedzieć umowę rachunku w każdym czasie ze skutkiem dla pozostałych współposiadaczy. Gdy jednak to zrobi bez ważnego powodu, to wówczas będzie musiał naprawić szkodę poniesioną z tego powodu przez pozostałych współposiadaczy. Natomiast na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego w postępowaniu egzekucyjnym w administracji przeciwko zobowiązanemu można będzie zająć wierzytelność z tego wspólnego rachunku. Domniemywać się wówczas będzie, że udziały zobowiązanego oraz innych osób w rachunku są równe, jeżeli umowa nie określi inaczej udziału w wierzytelności. W projekcie zaproponowano również, że po ustaleniu udziału zobowiązanego pozostałe udziały zostaną zwolnione spod egzekucji.
Natomiast po ogłoszeniu upadłości umowa wspólnego rachunku bankowego, którego stroną byłby upadły ma się rozwiązywać.
SŁOWNIK
Ułomna osoba prawna - podmiot, który nie ma osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną. Może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, występować jako powód albo pozwany.
OPINIA
PIOTR JAWORSKI
ekspert prawno-gospodarczy Krajowej Izby Gospodarczej
Osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej powinny mieć pełną swobodę zakładania wspólnych rachunków dla realizacji różnych inicjatyw i rozliczeń wzajemnych. Dziś mamy kuriozalną sytuację, że wspólny rachunek mogą mieć wspólnicy spółki cywilnej z uwagi na fakt posiadania przez nich statusu osób fizycznych. Jednak w sytuacji, gdy jeden ze wspólników jest spółką, nie ma możliwości założenia wspólnego rachunku. Sytuacja ta jest utrudnieniem dla innych przedsiębiorców, zwłaszcza tych, którzy występują wspólnie w przetargach. Nie zawsze przedsiębiorcy dla realizacji określonego celu gospodarczego zainteresowani są tworzeniem spółki, ale celowe dla nich jest posiadanie wspólnego rachunku dla realizacji tego przedsięwzięcia.
Wspólne rachunki bankowe / DGP