Uchwalone ostatnio przepisy wskazały zakres przedmiotowy spraw, których procedowanie ma przebiegać normalnie. Tym samym organy administracji zostały zobowiązane do prowadzenia postępowań na podstawie dotychczasowych procedur, z uwzględnieniem obostrzeń związanych z zakazem zgromadzeń i ograniczonymi możliwościami przemieszczania się. O szczegółach pisze ekspertka z Kancelarii Gessel.

Urząd online

Aby pogodzić prowadzenie postępowań administracyjnych z ograniczeniami wprowadzonymi w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego, Ministerstwo Rozwoju już w marcu br. wydało rekomendacje zgłaszania spraw (w tym wszczynania i prowadzenia postępowań) w trybie online. Wiceminister Rozwoju Robert Nowicki, wskazał, że:

„Organy Nadzoru Budowlanego powinny dostosować tryb rozpatrywania spraw do aktualnej sytuacji. Dlatego zalecam umożliwienie klientom składania wszelkich podań za pomocą poczty elektronicznej wraz z załącznikami w formie skanów”.

W praktyce polega to na przesyłaniu organowi administracyjnemu skanów dokumentów za pomocą platformy ePUAP lub poczty elektronicznej. Działanie organów w trybie online dotyczy większości procedur budowlanych, od wydania pozwolenia na budowę, przez zmiany pozwolenia na budowę czy też przeniesienia pozwolenia, po wydanie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. W terminie 14 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, strona lub uczestnik postępowania będzie zobowiązany do złożenia organowi oryginałów dokumentów, których skany zostały wysłane drogą online.

Obecnie organy administracji mogą odstąpić od zasady zapewnienia stronom czynnego udział w każdym stadium postępowania, choć przed wydaniem decyzji powinny umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Odstąpienie od tej zasady będzie możliwe, jeżeli wszystkie strony zrzekną się tego uprawnienia.

Przepisy dają także możliwość udostępniania stronie akt sprawy za pomocą środków komunikacji elektronicznej, poprzez ich przesłanie na adres wskazany w rejestrze danych kontaktowych podmiotów realizujących zadania publiczne lub inny adres elektroniczny wskazany przez stronę.

Możliwe również będzie przeprowadzenie czynności w toku postępowania, które - zgodnie z przepisami prawa osobistego stawiennictwa, w tym przez udostępnienie przez stronę lub innego uczestnika postępowania swojego wizerunku w czasie rzeczywistym, za pośrednictwem transmisji audiowizualnej. Warunkiem skorzystania z tej dogodności jest interes strony oraz zgoda organu prowadzącego postępowanie w sprawie.

Zawieszenie terminów w postępowaniu administracyjnym…

Samo prowadzenie postępowania administracyjnego – czyli procedowanie w ramach tych postępowań – nie zostało zawieszone. Jednak ustawa COVID 19 wskazała czynności, które nie rozpoczynają biegu lub zostają zawieszone w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. Należą do nich:

  • terminy, od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem (np. termin na wniesienie skargi/odwołania od decyzji);
  • terminy do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki (np. termin na zapoznanie się z dokumentacją przed wydaniem decyzji administracyjnej);

Wskazać należy, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, nie biegną terminy na milczące załatwienie sprawy przez organ administracji – jak na przykład miesięczny termin na wniesienie sprzeciwu przez starostę w przypadku zgłoszenia robót budowlanych czy zgłoszenia zakończenia robót i przystąpienia do użytkowania. Oznacza to, że milczenie organu przez miesiąc od zgłoszenia nie jest równoznaczne z wyrażeniem aprobaty przez organ administracyjny. Niezgłoszenie sprzeciwu w terminie nie daje zatem gwarancji możliwości prowadzenia robót zgodnie ze zgłoszeniem, czy też nie stanowi aprobaty organu na przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego.

Warto również wspomnieć, że w dobie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, w procesie budowlanym nie stosuje się ustawy prawo budowlane w zakresie wydawania decyzji pozwolenia na użytkowanie. Wyłączenie tej regulacji dotyczy wszystkich inwestycji budowlanych zaliczonych do obiektów wymienionych w art. 55 ust. 1 pkt 1 ustawy prawo budowlane (w tym obiektów sportowych, budynków kultury, nauki i oświaty, budynków służby zdrowia i opieki społecznej, administracji publicznej, budynków handlu, gastronomii i usług, stacji paliw, obiektów infrastruktury drogowej i kolejowej). Nie wydaje się też decyzji pozwolenia na użytkowanie w przypadku, gdy do użytkowanie obiektu budowlanego ma nastąpić przed zakończeniem wszystkich prac budowlanych.

Wnioski o wydanie w/w pozwolenia na użytkowanie, złożone przed dniem wejścia w życie przepisów ustawy określanej potocznie Tarczą 2.0, traktuje się jak zawiadomienie o zakończeniu budowy.

…ale nie we wszystkich rodzajach spraw

Zawieszenia terminów nie stosuje się do postępowań obejmujących:

  • opiniowanie i uzgadnianie projektu studium, projektu planu miejscowego oraz uchwały ustalającej zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń;
  • opiniowanie gminnego programu rewitalizacji, czy na wydanie decyzji ustalającej warunki zabudowy;
  • terminy wydania uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej.

Z kolei zawieszenie terminów na milczące załatwienie sprawy nie obejmuje terminów na złożenie opinii bądź uzgodnienia pomiędzy organami administracji publicznej w ramach załatwiania spraw, o których mowa w ustępie powyżej. Dlatego inwestorzy mogą zostać „zaskoczeni” wydawanymi decyzjami obejmującymi proces budowlany. Wydawanie decyzji administracyjnych oraz ich doręczanie generuje zatem po stronie inwestorów obowiązek wykazania szczególnej staranności przy odbiorze przesyłek pocztowych.

Działanie w ramach zawieszenia

Pomimo zawieszenia biegu terminów procesowych i sądowych, czynności wykonane w celu wykonania uprawnienia lub obowiązku są skuteczne. Nie wymagają one zatem powtórzenia po ustaniu stanu zagrożenia epidemicznego i wywierają skutki prawne. Dlatego jeżeli w okresie stanu zagrożenia epidemicznego wniesione zostanie odwołanie od decyzji, to będzie ono skuteczne pomimo zawieszenia terminów na wniesienie odwołania od decyzji.

Ponadto, w okresie zawieszenia biegu terminów procesowych, organ może wydać:

  • orzeczenie w całości obejmujące żądanie strony /uczestnika postępowania;
  • zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu – co jest dość istotne, biorąc pod uwagę, że milczenie organu nie może być utożsamiane z brakiem sprzeciwu;
  • interpretację indywidualną;

W okresie wstrzymania lub zawieszenia biegu terminów organ lub sąd, może wyznaczyć stronie lub uczestnikowi postępowania termin do dokonania czynności. Może też zarządzić bieg terminu określonego ustawą z możliwością określenia go na czas dłuższy, niż przewidziany ustawą. Uprawnienie, do wyznaczenia terminu na wykonanie czynności, przysługuje organowi, jeżeli wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony albo kontrolowanego. Strona lub uczestnik postępowania, będzie obowiązana do dokonania czynności w wyznaczonym terminie. Niewykonanie czynności w tak wyznaczonym terminie powodować będzie skutki, które ustawa wiąże z upływem terminu – np. utratę uprawnienia do wykonania czynności bądź nałożenie na stronę kary za uchybienie wykonania czynności. Tym samym, w przypadku gdy organ uzna, że zachodzi ryzyko wstąpienia katastrofy budowlanej, może wyznaczyć termin na zaprzestanie robót budowlanych lub nakazać rozbiórkę w określonym terminie. Uchybienie temu terminowi będzie skutkowało nałożeniem kar zgodnie z ustawą prawo budowlane.

Warto także przypomnieć, że - niezależnie od powyższych uregulowań - sprawy administracyjne toczą się przed sądami administracyjnymi, przy czym obecnie są to tylko posiedzenia niejawne. Natomiast w NSA prowadzi się sprawy w postępowaniu niejawnym uproszczonym, tj. gdy strona zrzeka się rozprawy.

W związku z epidemią COVID -19 korespondencja papierowa kierowana do sądów podlega kwarantannie przez okres 24 do 48 h.

Zmiany nie tylko na czas epidemii

Tarcza 2 dodała do k.p.a. art. 393 , który wprowadza do postępowania przed organami administracji publicznej możliwość wydawania pism w formie dokumentu elektronicznego zaopatrzonych w kwalifikowany podpis elektroniczny, podpis zaufany albo podpis osobisty, zaawansowaną pieczęć elektroniczną albo kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną.

Możliwość doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej w toku postępowania administracyjnego została wprowadzona w 2005 r. Doręczenie takie są możliwe, jeżeli strona/ uczestnik postępowania:

  • złoży podanie w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej lub wystąpi do organu administracji publicznej o takie doręczenie i
  • wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny, lub wyrazi zgodę na doręczanie pism w postępowaniu za pomocą tych środków i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny.

Obecnie, po wprowadzeniu zmian Tarczą 2.0, doręczenie pism w formie dokumentu elektronicznego w ramach toczącego się postępowania, może polegać na doręczeniu wydruku pisma uzyskanego z tego systemu odzwierciedlającego treść tego pisma, jeżeli strona/uczestnik postępowania:

  • nie złożyła podania w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej,
  • nie wystąpiła do organu administracji publicznej o takie doręczenie lub
  • nie wyraziła zgody na doręczanie pism w taki sposób.

Wydruk pisma sporządzonego w formie dokumentu elektronicznego stanowi dowód tego, co zostało stwierdzone w piśmie wydanym w formie dokumentu elektronicznego.

Warto zwrócić także uwagę na zmianę prawa budowlanego w zakresie budowy przenośnych wolno stojących masztach antenowych. Taka inwestycja nie będzie wymagała pozwolenia na budowę nawet wtedy, jeżeli:

  • zostanie zaliczona do inwestycji, które wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz przedsięwzięcia wymagające przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000,
  • przenośny wolno stojący maszt antenowy będzie zlokalizowany przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków czy na obszarze wpisanym do rejestru zabytków.

Realizacja takiego przedsięwzięcia będzie możliwa w terminie 3 dni roboczych od zgłoszenia robót organowi administracji architektoniczno-budowlanej. Ten przyspieszony tryb realizacji omawianego przedsięwzięcia budowlanego, będzie mógł mieć zastosowanie wyłącznie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo klęski żywiołowej, a inwestorem będzie wyłącznie przedsiębiorca telekomunikacyjny lub podmiot wymieniony w art. 4 ustawy prawo telekomunikacyjne.

Karolina Olszewska, prawnik