Wspólnik, z którym prowadziłem warsztat samochodowy, pięć lat temu wycofał się z firmy. Od tego momentu na prowadzenie działalności gospodarczej blacharsko-lakierniczej użyczył mi na czas nieokreślony będące jego własnością budynki warsztatowe i części gruntu. Z powodu konfliktu byłem jednak zmuszony wydać mu budynki. Niestety, były wspólnik zażądał ode mnie wynagrodzenia za bezumowne – pięcioletnie – korzystanie z jego nieruchomości. Czy nie doszło w tym przypadku do przedawnienia, przynajmniej za część lat?
Nie, roszczenie byłego wspólnika nie przedawniło się. Jeżeli chodzi o wynagrodzenie za korzystanie z cudzej rzeczy, nie stanowi ono roszczenia okresowego, albowiem taki charakter płatności nie wynika z umowy, której nie zawarto ani z przepisu ustawy. Zatem okres przedawnienia płatności nie wynosi trzy lata (jak przy świadczeniu okresowym – np. płatności czynszu przy umowie najmu), a sześć lat – zgodnie z art. 118 kodeksu cywilnego (dalej k.c.) w brzmieniu obowiązującym od 9 lipca 2018 r. (przed tą datą okres ten liczył 10 lat).
Tak więc w opisanym przypadku były wspólnik może domagać się świadczenia za cały okres bezumownego korzystania. Ale uwaga, na dochodzenie tych świadczeń ma on tylko rok od daty wydania nieruchomości. Zgodnie bowiem z art. 229 k.c. roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy czy o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na używaną przez niego rzecz.
Pogląd ten potwierdza wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 6 lutego 2019 r. (sygn. akt I ACa 595/18). W orzeczeniu tym sąd wyjaśnił, że wynagrodzenie należne właścicielowi obejmuje cały okres, przez który posiadacz korzystał z rzeczy, i jest ono narastającym świadczeniem wymagalnym – od momentu nabycia posiadania w złej wierze lub od momentu dowiedzenia się przez posiadacza w dobrej wierze o wytoczeniu powództwa windykacyjnego (o wydanie rzeczy). Sąd apelacyjny wskazał, że znajduje do niego zastosowanie termin przedawnienia wynikający z art. 118 k.c. Dodatkowo łódzki sąd apelacyjny podał, że odmiennym zagadnieniem jest krótki – wynikający z art. 229 k.c. – roczny termin wymagalności omawianego roszczenia, biegnący od daty zwrotu rzeczy. Oznacza to, że w okresie jednego roku właściciel rzeczy może dochodzić wynagrodzenia za cały – nieprzekraczający obecnie sześciu lat – okres korzystania przez posiadacza z jego rzeczy.
Podstawa prawna
Art. 118, art. 229 ustawy z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).