Właściciele firm borykających się z trudnościami finansowymi mogą złożyć wniosek do ZUS o odroczenie terminu płatności składek lub zawarcie układu ratalnego. Umowa skutkuje wstrzymaniem naliczania odsetek karnych.
Zgodnie z przepisami przedsiębiorcy zobowiązani są do terminowego rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zarówno za siebie, jak i za zatrudnione osoby. Natomiast ZUS zobowiązany jest do ściągania wszystkich należności nieopłaconych w terminie, jeżeli nie uległy przedawnieniu przez dziesięć lat.

Odroczenie terminu

Zadłużony płatnik składek może wystąpić do ZUS z wnioskiem o odroczenie terminu płatności zarówno na okres jednego miesiąca, jak i dłuższy. Wniosek ten może dotyczyć zarówno jednej składki, jak i kilku. Przedsiębiorca powinien pamiętać, że w celu pozytywnego rozpatrzenia wniosek należy złożyć najpóźniej przed upływem ostatniego dnia terminu płatności danej składki. Zatem w przypadku ubiegania się o odroczenie terminu płatności składek za styczeń 2009 r. powinien on złożyć wniosek najpóźniej 15 lutego. Do tego dnia powinien także uregulować składkę w części finansowanej przez ubezpieczonych.
Odroczenie terminu płatności następuje w formie umowy. Z chwilą zawarcia takiej umowy ZUS nalicza opłatę prolongacyjną. W przypadku odroczenia terminu płatności na okres przekraczający miesiąc, płatnik zobowiązany jest do opłacania bieżących składek.
W razie niewywiązania się z tego obowiązku przez okres dłuższy niż 14 dni nastąpi jednostronne rozwiązanie umowy.

Gdy jest zadłużenie

W sytuacji gdy przedsiębiorca ma już zaległości w opłacaniu składek, ZUS może rozłożyć je na raty, uwzględniając przy tym możliwości płatnicze zobowiązanego. Uzyskanie zgody na taką formę spłaty wiąże się z zawarciem umowy pomiędzy ZUS a dłużnikiem. Skutkuje ona wstrzymaniem naliczania odsetek, bowiem od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę, począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie ulgi. Jednocześnie od należności rozłożonych na raty nalicza się opłatę prolongacyjną w wysokości 50 proc. stawki odsetek za zwłokę.
W czasie realizacji umowy ratalnej dłużnik zobowiązany jest zarówno do opłacania rat w ustalonych w harmonogramie wysokościach i terminach, jak i do opłacania składek bieżących. W przypadku niewywiązania się z wyżej wymienionych warunków umowa z mocy prawa traci swoją ważność. Pozostała do spłaty kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z należnymi odsetkami za zwłokę naliczonymi od dnia powstania zaległości do dnia zapłaty włącznie.

Przepisy o przedawnieniu

Zasady dotyczące przedawnienia należności z tytułu składek regulują przepisy ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Od 1 stycznia 2003 r. wszedł w życie nowy przepis, zgodnie z którym należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu dopiero po upływie dziesięciu lat. Powyższa zasada ma zastosowanie do należności, które nie uległy przedawnieniu do 31 grudnia 2002 r. Nie dotyczy natomiast zaległości, które wygasły przed dniem wejścia w życie nowych przepisów.
Obowiązujące przepisy przewidują również sytuacje, w których bieg terminu przedawnienia może ulec zawieszeniu lub przerwaniu. Zawarcie przez płatnika umowy o odroczenie terminu płatności składek lub o rozłożenie na raty spłaty należności powoduje, że bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia zawarcia umowy do dnia terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty.
Zawieszenie biegu terminu przedawnienia następuje również od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został powiadomiony, aż do momentu zakończenia postępowania egzekucyjnego.
Natomiast jedyną przyczyną przerwania biegu terminu przedawnienia jest ogłoszenie upadłości płatnika. W tym przypadku wznowienie biegu terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub jego umorzeniu.
DŁUGI W SPADKU
Także z powodu śmierci spadkodawcy bieg terminu przedawnienia zobowiązań wobec ZUS ulega zawieszeniu do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłyną dwa lata od śmierci spadkodawcy.