Czy są jakieś istotne ograniczenia prawne dla zapisów w klauzuli arbitrażowej?
Arbitraż jest coraz częściej wybieranym sposobem rozstrzygania sporów w stosunkach handlowych. Treść klauzul arbitrażowych jest zazwyczaj ograniczona do minimum. Tymczasem można je zredagować w sposób bardziej kompletny, wzbogacając postanowienia o użyteczne zapisy.
Wyróżnia się dwa podstawowe warunki klauzuli arbitrażowej. Po pierwsze, strony muszą wyrazić zgodę na uznanie orzeczenia sądu arbitrażowego za ostateczne i wiążące. Taki zapis jest konieczny, mimo że zgodnie z regulaminem większości instytucji arbitrażowych rozstrzygnięcia arbitrażowe są ostateczne i wiążące dla stron. Drugi warunek dotyczy rodzajów sporów, które mogą być przekazane do sądu arbitrażowego. Strony postanawiają zazwyczaj o podawaniu sporów wynikających z umowy do sądu arbitrażowego, istnieje jednak możliwość sprecyzowania przedmiotu sporów, które mogą być rozwiązane w drodze arbitrażu.
Ponadto strony mogą zawrzeć następujące użyteczne zapisy w klauzuli arbitrażowej:
• Zasady formalne oraz wybór arbitrażu ad hoc lub arbitrażu instytucjonalnego.
Strony mogą dokonać wyboru między arbitrażem ad hoc oraz arbitrażem instytucjonalnym, co oznacza, że postępowanie będzie prowadzone w oparciu o zasady stosowane przez daną instytucję arbitrażową. Instytucją arbitrażową najczęściej wybieraną przez polskich przedsiębiorców jest Krajowa lub Międzynarodowa Izba Handlowa.
• Miejsce arbitrażu.
W celu uproszczenia procedur strony mogą także wyznaczyć miejsce postępowania arbitrażowego w klauzuli arbitrażowej.
• Prawo właściwe.
Strony mogą poddać stosunki umowne wybranemu przez siebie prawu. Jednakże jeśli prawo właściwe nie zostanie wskazane w klauzuli, wybór ten pozostanie w gestii arbitrów.
• Liczba arbitrów.
Regulaminy instytucji arbitrażowych przewidują zazwyczaj obecność jednego arbitra lub trybunału kolegialnego złożonego z trzech arbitrów. Wskazane jest, aby strony dokonały wyboru jednej lub drugiej możliwości w klauzuli arbitrażowej.
• Język postępowania arbitrażowego.
Analogicznie do kwestii prawa właściwego, strony mają swobodę wyboru języka postępowania arbitrażowego.
• Próba polubownego rozwiązania sporu.
Strony często zobowiązują się, że dołożą wszelkich starań, aby rozwiązać spór w sposób polubowny, zanim zdecydują o jego przekazaniu do rozstrzygnięcia przez sąd arbitrażowy. Podstawą do zastosowania procedury polubownego rozstrzygnięcia sporu jest zawarcie odpowiedniego zapisu w klauzuli arbitrażowej.
Strony mogą zawrzeć także inne postanowienia w klauzuli, np. odnośnie do kwalifikacji arbitrów lub obowiązku zachowania poufności.