Kiedy i na jakich zasadach może dojść do przymusowego wykupu akcji spółki publicznej?
Akcjonariusze mniejszościowi często nie wiedzą, w jakiej sytuacji mogą zostać zmuszeni do sprzedaży akcji innemu udziałowcowi. Nie wiedzą również, kiedy mogą zmusić większego udziałowca do odkupu posiadanych przez siebie akcji.
Zgodnie z art. 82 ustawy o ofercie publicznej prawo do żądania od pozostałych akcjonariuszy mniejszościowych sprzedaży wszystkich posiadanych przez nich akcji (przymusowy wykup) przysługuje akcjonariuszowi spółki publicznej, który samodzielnie bądź wspólnie z podmiotami od niego zależnymi lub wobec niego dominującymi oraz podmiotami będącymi stronami zawartego z nim porozumienia osiągnął lub przekroczył próg 90 proc. ogólnej liczby głosów w tej spółce. Należy przy tym podkreślić, że nabycie akcji następuje w tym przypadku bez zgody akcjonariusza mniejszościowego, do którego skierowane jest żądanie wykupu. Warto zaznaczyć również, że inwestor może ogłosić żądanie sprzedaży tylko wówczas, gdy dokona zabezpieczenia w wysokości nie mniejszej niż 100 proc. wartości akcji, które mają być przedmiotem przymusowego wykupu.
Kiedy z żądaniem wykupu posiadanych akcji może zwrócić się do podmiotu bądź podmiotów dominujących akcjonariusz mniejszościowy? Może to zrobić wówczas, gdy inny akcjonariusz osiągnął lub przekroczył próg 90 proc. ogólnej liczby głosów w danej spółce. Tego typu żądanie akcjonariusz musi złożyć na piśmie. W odpowiedzi podmiot, który posiada wskazaną wyżej liczbę głosów, jak również podmioty wobec niego zależne i dominujące bądź działające w porozumieniu, obowiązany jest zadośćuczynić wezwaniu inwestora mniejszościowego w terminie 30 dni od jego zgłoszenia.
Pytanie: w jaki sposób ustalana jest cena akcji w przypadku przymusowego wykupu, czy też żądania wykupu zgłoszonego przez akcjonariusza mniejszościowego? Cena w takich sytuacjach zostaje ustalona zgodnie z art. 79 ust. 1-3 ustawy o ofercie publicznej, zgodnie z którym cena wykupu nie może być niższa od średniej ceny rynkowej z okresu sześciu miesięcy poprzedzających ogłoszenia wezwania (w tym przypadku wykupu) bądź okresu krótszego, jeśli spółka była notowana na rynku publicznym krócej niż przez sześć miesięcy. Cena jaka zostanie zapłacona w ramach przymusowego wykupu, nie może być też niższa od najwyższej ceny, jaką za akcje będące przedmiotem przymusowego wykupu podmioty, o których była mowa powyżej, zapłaciły w okresie 12 miesięcy poprzedzających wezwanie. Cena nie może być też niższa od najwyższej wartości rzeczy lub praw, które ww. podmioty wydały w zamian za akcje będące przedmiotem wezwania, w okresie 12 miesięcy przed ogłoszeniem wezwania. Cena akcji płacona w ramach przymusowego wykupu nie może być również niższa od średniej ceny rynkowej z okresu trzech miesięcy obrotu tymi akcjami na rynku regulowanym poprzedzających ogłoszenie wezwania.
W przypadku spełnienia wszystkich powyższych warunków z łatwością można już określić, kiedy, przy jakiej cenie i w jakiej sytuacji zarówno inwestor mniejszościowy, jak i dominujący mogą zgłosić wniosek o przymusowy wykup akcji.