Czy dopuszczalne jest zawarcie ugody z prezesem Urzędu Ochrony Konsumentów i Konkurencji w postępowaniu w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Prezes UOKiK co roku wydaje setki decyzji w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Dotyczą one najczęściej stosowania postanowień wzorców umownych wpisanych do rejestru klauzul niedozwolonych, naruszania obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji. Postępowania wszczynane są z urzędu. Impulsem do jego wszczęcia może być zawiadomienie złożone przez konsumenta. UOKiK z własnej inicjatywy przeprowadza też kontrole różnych branż.
Postępowania w sprawie praktyk niedozwolonych poprzedzane są postępowaniem wyjaśniającym, które niekiedy zamyka sprawę. Jeśli prezes UOKiK postanowi wszcząć postępowanie, to najczęściej kończy się ono wydaniem decyzji niekorzystnej dla przedsiębiorcy. Prezes nakazuje wówczas zaniechanie stosowania praktyki, względnie wydaje decyzję stwierdzającą zaniechanie jej stosowania (jeśli przedsiębiorca w toku postępowania wykazał fakt zaniechania stosowania praktyki). W obu przypadkach na przedsiębiorcę mogą zostać nałożone sankcje, takie jak obowiązek publikacji decyzji, kara pieniężna w wysokości do 10 proc. przychodu przedsiębiorcy za ubiegły rok.
Powstaje pytanie, czy po wszczęciu postępowania w sprawie praktyk niedozwolonych możliwe jest ugodowe zakończenie sporu z prezesem UOKiK? Zgodnie z art. 102 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w postępowaniu tym może być zawarta ugoda, jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, a ugoda nie zmierza do obejścia prawa lub nie narusza interesu publicznego lub słusznego interesu konsumentów.
Komentatorzy wskazują, że przepis ten jest błędem ustawodawcy. Podstawową przesłanką ugody jest istnienie stron o spornych interesach, których w tym postępowaniu brak (stroną jest jedynie przedsiębiorca). Prezes UOKiK, jako prowadzący postępowanie, nie może stanąć do ugody, a zarazem dokonać jej zatwierdzenia.
Nie przesądzając trafności tego stanowiska, należy przyjąć, iż w praktyce omawiany art. 102 jest martwy. Nie oznacza to jednak braku możliwości polubownego zakończenia postępowania. W razie zobowiązania się przedsiębiorcy do podjęcia lub zaniechania działań zmierzających do zapobieżenia naruszeniom zbiorowych interesów konsumentów, prezes UOKiK może wydać decyzję nakładającą na przedsiębiorcę obowiązek wykonania tych zobowiązań (art. 28 u.o.k.k.). Wykluczona jest wówczas możliwość nałożenia na przedsiębiorcę sankcji. Ostatnio jest coraz więcej przykładów tego rodzaju korzystnych dla przedsiębiorców rozstrzygnięć.