W czasach gdy coraz trudniej jest o kredyt bankowy, osoby prowadzące prywatne praktyki w zawodach medycznych, podobnie jak podmioty w innych branżach, powinny sięgać po alternatywne sposoby finansowania działalności. Jednym z nich są pożyczki między przedsiębiorcami.
Gdy pilnie potrzeba zgromadzić środki na niezbędny wydatek o charakterze inwestycyjnym, np. zakup sprzętu medycznego, jak i wówczas gdy potrzebne są środki obrotowe, np. na zobowiązania wobec urzędu skarbowego czy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a bank odmawia kredytu, można zaciągnąć pożyczkę u innego przedsiębiorcy.

Prywatny kapitał lub pożyczka

W praktyce zdarzają się sytuacje związane z finansowaniem działalności gospodarczej z pożyczek poza obrotem bankowym, popularnie zwanymi prywatnymi pożyczkami. Ogólnie można je podzielić na trzy grupy. Pierwsza to pożyczki, w przypadku których i pożyczający, i pożyczkodawca są osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą. Do następnej grupy możemy zaliczyć pożyczki, w przypadku których pożyczkobiorcą jest przedsiębiorca, natomiast pożyczkodawcą osoba prywatna (osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej). Możemy też wyodrębnić pożyczki polegające na sfinansowaniu przedsięwzięcia gospodarczego z prywatnych środków finansowych (np. oszczędności pochodzących z dochodów z innego źródła przychodów niż działalność gospodarcza albo z opodatkowanego zysku z tej działalności). W ostatnim przypadku w rozumieniu przepisów podatkowych jest to własny kapitał włożony w źródło przychodów.

Trzeba zapłacić fiskusowi

Zgodnie z przepisami ustawy o PIT pożyczkodawca musi pamiętać o tym, że dla niego przychód z pożyczki (otrzymane odsetki) opodatkowany jest zgodnie z art. 10 i 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 źródłami przychodów są kapitały pieniężne (ust. 1 pkt 7). Zgodnie zaś z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się odsetki od pożyczek. Wynika z tego, że przychodem z pożyczki są jedynie odsetki. Co do zasady, przychody z pożyczek objęte są opodatkowaniem na zasadach odrębnego, specjalnie wyszczególnionego w ustawie, źródła przychodów.
Praktycznie oznacza to, że nie łączy się ich z innymi przychodami dla celów ewentualnego ustalenia zaliczki na podatek. Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy od uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochodów (przychodów) z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej, pobiera się 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy.

Firma pożycza firmie

Skoncentrujmy się na pożyczce między przedsiębiorcami. Jeżeli jednak pożyczkodawcą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, nie może być mowy o podatku zryczałtowanym. Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy o PIT) za przychód z działalności gospodarczej uważa się skapitalizowane odsetki od kredytów i pożyczek. Dzieje się tak, mimo że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 27 ustawy udzielonych pożyczek nie uważa się za koszt uzyskania przychodów.

Podatek od odsetek

W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą odsetki takie traktowane są jak przychody z działalności gospodarczej, a nie z kapitałów pieniężnych. Konsekwencją tego jest konieczność bieżącego wliczania ich do przychodów stanowiących podstawę do ustalania zaliczek na podatek dochodowy.
Mamy więc do czynienia z jednym z nielicznych przypadków, w których dla celów podatku dochodowego wydatek (udzielona pożyczka) nie jest uznawany za koszt uzyskania przychodu, w tym koszt prowadzonej działalności gospodarczej, za to przychód z tej pożyczki (odsetki) stanowi przedmiot opodatkowania.
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą takie odsetki traktowane są jak przychody z działalności gospodarczej, a nie z kapitałów pieniężnych. Konsekwencją tego jest konieczność bieżącego wliczania ich do przychodów stanowiących podstawę ustalania zaliczek na podatek dochodowy.

Pożyczka to nie przychód

Z kolei do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się otrzymanych pożyczek i kredytów oraz zwróconych pożyczek, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek, a także kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek.
Dla przedsiębiorcy udzielającego pożyczki udostępniony innemu przedsiębiorcy kapitał nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Faktu udzielenia pożyczki nie trzeba więc dokumentować w żaden inny sposób poza sporządzeniem pisemnej umowy.
Jednak, żeby sytuacja była jasna, można to zdarzenie gospodarcze ująć w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, w kol. 16, która służy do zapisywania zdarzeń niemających konsekwencji przychodowo-kosztowych.