Od 1 maja 2016 r. mają zacząć obowiązywać przepisy Unijnego Kodeksu Celnego oraz przepisy go wprowadzające, znajdujące się w rozporządzeniu delegowanym i rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE). Przedsiębiorcy prowadzący wymianę handlową z zagranicą muszą przygotować się na duże zmiany.
Nowe przepisy celne przewidują całkowite przejście na komunikację elektroniczną w świecie operacji celnych, co wiąże się z koniecznością rozwoju i wdrożenia nowych oraz dostosowania obecnie obowiązujących systemów IT. Plan wdrażania tych systemów został określony decyzją wykonawczą Komisji, a perspektywa wdrażania tych systemów sięga końca 2020 r. W związku z tym pewne obszary systemu operacji celnych zostaną określone w przejściowym rozporządzeniu delegowanym - kolejnym akcie składającym się na ramy prawne nowego systemu. Rozporządzenie delegowane i wykonawcze zostały opublikowane 29 grudnia 2015 r. Publikacja przejściowego rozporządzenia delegowanego zaplanowana jest zaś na luty 2016 r.
Najbardziej istotne dla przedsiębiorców zmiany w nowych przepisach dotyczą m.in.:
● zabezpieczeń celnych – ich składanie ma być obligatoryjne, co oznacza, że wielu przedsiębiorców, którzy dzisiaj korzystając z danej procedury, nie musi składać finansowego zabezpieczenia, np. gwarancji bankowej, w przyszłości co do zasady będą do tego zobowiązani;
● zasad funkcjonowania procedur celnych – przykładowo procedura przetwarzania pod kontrolą celną przestanie funkcjonować, a jej rolę będzie pełnić uszlachetnianie czynne;
● ustalania wartości celnej;
● wiążących informacji taryfowych;
● uproszczeń celnych;
● uzyskiwania statusu upoważnionego przedsiębiorcy (AEO).
Przyznanie statusu AEO będzie się wiązało z koniecznością spełnienia dodatkowych wymogów (dotyczących kompetencji pracowników odpowiedzialnych za operacje celne oraz braku naruszeń przepisów podatkowych, w tym braku skazania za przestępstwa gospodarcze). Za to bycie AEO zdecydowanie będzie się w nowej rzeczywistości celnej opłacać. Przykładowo posiadacze AEO będą mieć możliwość składania zabezpieczeń w obniżonej wysokości lub uzyskania zwolnienia z konieczności złożenia takiej finansowej gwarancji. Jeśli AEO będzie się starał o pozwolenie na procedurę specjalną (np. uszlachetniania czynnego) lub prowadzenie magazynu czasowego składowania, zgodnie z nowymi przepisami będzie można przyjąć, że pewne warunki do uzyskania tych pozwoleń zostały spełnione i nie muszą być ponownie badane.
Przedsiębiorcy o statusie AEO (i tylko oni) będą też mogli korzystać z odprawy scentralizowanej, samoobsługi celnej oraz odprawy towarów przez wpis do rejestru. Odprawa scentralizowana to możliwość dokonywania wszystkich odpraw celnych w jednym urzędzie celnym, właściwym ze względu na miejsce siedziby przedsiębiorcy. Samoobsługa celna to możliwość dokonywania samodzielnie pewnych kontroli i formalności, które dotychczas wykonywał organ celny. Z kolei odprawa przez wpis do rejestru to odpowiednik procedury uproszczonej w miejscu, czyli brak konieczności przedstawiania towarów organom celnym.
Rozpoczęcie obowiązywania nowych przepisów celnych wiąże się również z koniecznością dokonania pewnych zmian w ustawodawstwie krajowym.
Wprawdzie unijne przepisy celne wprowadzane są rozporządzeniami, które obowiązują w Polsce bezpośrednio i nie trzeba ich implementować, to jednak pewne procedury muszą być określone w prawie krajowym (np. w prawie celnym). Ponadto ustawy podatkowe powołują się na przepisy celne – odpowiednich zmian będzie wymagała np. ustawa o VAT – w szczególności przepisy regulujące zasady korzystania z uproszczonego rozliczania VAT od importu. Zgodnie z informacjami publikowanymi przez Ministerstwo Finansów rozpoczęcie procesu legislacyjnego w zakresie dostosowania prawodawstwa krajowego do nowych regulacji celnych będzie możliwe po opublikowaniu wszystkich aktów wprowadzających.
Do wejścia w życie nowych przepisów zostało już niespełna pół roku. Aby dobrze przygotować się do zmian, należałoby już dziś dokonać przeglądu prowadzonych operacji celnych i zastanowić się, jak nowe przepisy mogą na nie wpłynąć, a także co trzeba zrobić, żeby zapewnić sobie możliwie bezbolesne wejście w nową rzeczywistość celną. Niestety otoczenie regulacyjne nowych przepisów może stanowić nie lada wyzwanie dla przedsiębiorców – unijny kodeks celny wraz z rozporządzeniami wprowadzającymi to obszerna i dosyć skomplikowana lektura.
Podstawa prawna
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 2015/2446 z 28 lipca 2015 r., uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego (Dz.Urz. UE z 2015 r. L 343, s. 1).
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 2015/2447 z 24 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz.Urz. UE z 2015 r. L 343, s. 558).