W 2016 r. wejdzie w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie zgłaszania transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych oraz przejrzystości tych transakcji.
Przepisy rozporządzenia mają na celu zwiększenie przejrzystości tego typu transakcji oraz ograniczenie ryzyka, jakie stwarzają transakcje finansowane z użyciem papierów wartościowych. Transakcje tego typu mogą stwarzać poważne ryzyko, jeśli nie są odpowiednio zabezpieczone.
Wprowadzone przez reformy ostatnich lat zwiększone rygory nałożone na sektor bankowy, którym nie towarzyszyły podobne zmiany w odniesieniu do systemu pozabankowego, rodzą obawy przenoszenia działalności finansowej do równoległego (nieuregulowanego) systemu bankowego. Złożoność i nieprzejrzystość transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych nie tylko utrudnia monitorowanie koncentracji ryzyka, ale może także prowadzić do powstawania nadmiernej dźwigni finansowej. Nowe przepisy powinny zmniejszyć te zagrożenia.
Nowe regulacje wprowadzają zwiększone wymagania przejrzystości poprzez zobowiązanie uczestników transakcji do zgłaszania zawieranych przez nich transakcji z użyciem papierów wartościowych, jak i zobowiązanie funduszy inwestycyjnych do informowania o nich inwestorów. Organy regulacyjne i organy nadzoru uzyskają lepszy wgląd w równoległy system bankowy. Dowiedzą się w ten sposób, jakie podmioty uczestniczą w tego typu transakcjach, oraz zgromadzą informacje na temat wielkości i charakterystyki transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych dokonywanych w granicach Unii Europejskiej. Ponadto obowiązek ujawniania odpowiednich informacji w dokumentach przeznaczonych dla podmiotów planujących inwestycje w fundusze pokaże wyraźnie, jaki jest charakter takich inwestycji, a w oparciu o te dane ułatwi inwestorom podjęcie właściwych decyzji.
Czego dotyczy nowe rozporządzenie? Wspólnym mianownikiem transakcji finansowania z użyciem papierów wartościowych wymienionych w rozporządzeniu jest to, że – mając różne formy prawne – pozwalają one inwestorom uzyskiwać gotówkę w zamian za papiery wartościowe (lub odwrotnie) w określonym czasie. Wszelkie tego typu transakcje będą musiały być zgłaszane do repozytoriów transakcji, czyli banków danych utworzonych oraz zarządzanych w oparciu o prawodawstwo unijne.
Jednocześnie fundusze inwestycyjne będą musiały ujawniać, zarówno w dokumentach przeznaczonych dla osób chcących zostać ich klientami, jak i w okresowych sprawozdaniach przeznaczonych dla swoich inwestorów, informacje na temat transakcji z użyciem papierów wartościowych, jakie zostały przez te fundusze zawarte. Powyższe zobowiązania stosuje się do kontraktów zawartych po wejściu w życie rozporządzenia. Przepisy obejmą jednak również transakcje finansowe z użyciem papierów wartościowych, których rezydualny termin zapadalności przekracza termin wejścia w życia rozporządzenia. W przypadku tych transakcji przewiduje się dodatkowy okres dla stron na wprowadzenie raportowania.
Kogo dotyczy wymóg raportowania? Wymagania wprowadzane w rozporządzeniu dotyczą wszystkich stron zaangażowanych w transakcje finansowane z użyciem papierów wartościowych, a w szczególności banków, infrastruktury rynku finansowego oraz funduszy i przedsiębiorstw inwestycyjnych. Jedynie podmioty uczestniczące w zarządzaniu długiem publicznym oraz banki centralne są zwolnione z obowiązków nakładanych przez rozporządzenie.
Transakcje finansowane z użyciem papierów wartościowych są ważnym instrumentem stosowanym przez banki centralne w ramach realizowanej przez nie polityki pieniężnej. Pomimo oczywistej potrzeby zachowania niejawnego charakteru polityki pieniężnej całkowite zwolnienie banków centralnych z wymogów sprawozdawczości stworzyłoby dużą luką w danych na temat zawieranych transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych.
Aby zachować właściwe proporcje pomiędzy przejrzystością a niejawnością, w uzasadnionych przypadkach nowe rozporządzenie umożliwia właściwym organom uzyskiwanie od banków centralnych informacji na temat zawartych przez nie transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych z zachowaniem poufności. Banki centralne będą mogły odmówić przekazania informacji, jednak taka odmowa będzie musiała być odpowiednio umotywowana.
Dodatkowo Parlament Europejski przewidział zapisy, które mają na celu osiągnięcie równowagi pomiędzy potrzebą przejrzystości a zamiarem uniknięcia niepotrzebnych obciążeń administracyjnych. W momencie przystąpienia do transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych przez małe i średnie przedsiębiorstwa za pośrednictwem banku, funduszu lub innego podmiotu infrastruktury rynku finansowego, właśnie te podmioty będą zobowiązane do odpowiedniego raportowania.
Kto będzie mieć dostęp do zgromadzonych danych? Lista podmiotów, które uzyskają dostęp do danych na temat transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych przechowywanych w repozytoriach, obejmuje głównie krajowe oraz unijne organy nadzoru oraz organy restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków. Lista została ujednolicona z listą istniejącą już w unijnym prawodawstwie regulującym przejrzystość innych rodzajów transakcji finansowych.
Jak będzie wyglądało ponowne użycie aktywów? Ponowne użycie zabezpieczenia, czyli wykorzystanie przez podmiot dla własnych celów (w przypadku nowej transakcji) aktywów uzyskanych z transakcji finansowanej z użyciem papierów wartościowych, odbywa się wyłącznie na podstawie jasno wyrażonej, świadomej zgody podmiotu, który dostarczył aktywa. Tekst rozporządzenia mówi jednak wyraźnie, że nowe przepisy nie zastępują ani nie są nadrzędne w stosunku do już istniejącego prawodawstwa oraz nie naruszają prawodawstwa oferującego wyższy stopień zabezpieczenia.
Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (European Securities Markets Authorities, ESMA) w ciągu 12 miesięcy będzie musiał opublikować standardy techniczne, które szczegółowo określą zakres informacji, jaka ma być obowiązkowo przekazywana do repozytoriów, oraz formę, w jakiej te dane będą dostarczane. Po określeniu powyższych standardów przedsiębiorstwa będą musiały zbudować odpowiednią infrastrukturę zapewniającą ich realizację oraz rozpocząć raportowanie.
Rozporządzenie wzięło pod uwagę różnorodność środków, którymi dysponują poszczególne podmioty objęte obowiązkiem raportowania. Banki oraz przedsiębiorstwa inwestycyjne będą podmiotami, od których raportowanie będzie oczekiwane w pierwszej kolejności, podczas gdy fundusze inwestycyjne oraz pozostałe podmioty będą dysponować dodatkowym czasem. Przedsiębiorstwa, które nie są częścią sektora finansowego, zostaną objęte obowiązkiem raportowania w ramach nowych przepisów jako ostatnie.
Banki oraz firmy inwestycyjne to podmioty, od których raportowanie jest oczekiwane w pierwszej kolejności
prof. Danuta Hübner