Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą. Jednym z moich klientów jest spółka z o.o. Ze względu na długą współpracę dostarczyłem spółce towar, udzielając jednocześnie odroczenia płatności. Gdy nadszedł uzgodniony termin zapłaty, otrzymałem propozycję, że zamiast zapłaty w gotówce moja wierzytelność może zostać skonwertowana na udziały w spółce. Czy jest to możliwe i jak wygląda procedura takiej konwersji?
Tak. Wierzytelność przysługująca osobie trzeciej względem spółki z o.o., z kilkoma ustawowymi wyjątkami, może stanowić wkład niepieniężny (aport) na pokrycie udziałów w jej kapitale zakładowym. Ze względu na to, że spółka już istnieje, wkład ten może zostać wniesiony na objęcie udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki.
Oznacza to, że konwersja następuje w drodze podwyższenia kapitału zakładowego spółki z o.o. o wartość wierzytelności, przy czym nowo tworzone udziały obejmowane są za wkład niepieniężny w postaci tejże wierzytelności. W uchwale o podwyższeniu należy zatem precyzyjnie opisać aport oraz przypadającą w zamian liczbę i wartość udziałów.
Niezwykle istotna jest prawidłowa wycena aportu. Wspólnik, który wniósł do spółki wkład niepieniężny, zobowiązany jest bowiem do wyrównania spółce różnicy między wartością przyjętą w umowie spółki a wartością zbywczą takiego wkładu. Wartość wkładu powinna odzwierciedlać wartość nominalną wierzytelności. Jednakże w przypadkach, gdy spółka boryka się z problemami finansowymi i spada realna możliwość wyegzekwowania wierzytelności – jej rynkowa wartość spada.
Wniesienie wierzytelności aportem do spółki powoduje, że dochodzi do konfuzji po stronie spółki – staje się ona jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem danej wierzytelności, co prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania z mocy prawa. Dotychczasowy wierzyciel staje się natomiast wspólnikiem spółki.
Trzeba dodać, że nie jest to jedyny sposób wymiany wierzytelności przysługującej względem spółki kapitałowej na jej udziały bądź akcje. Innym rozwiązaniem jest dokonanie najpierw podwyższenia kapitału zakładowego spółki, z zastrzeżeniem, że udziały w podwyższonym kapitale zakładowym zostaną objęte za wkład pieniężny (gotówkę), a następnie zawarcie umowy potrącenia wzajemnych wierzytelności między spółką a nowym wspólnikiem. Istotne jest przy tym, że potrącenie takie wymaga umowy. Zgodnie bowiem z art. 14 par. 4 kodeksu spółek handlowych wspólnik i akcjonariusz nie może potrącać – w drodze jednostronnego oświadczenia woli – swoich wierzytelności wobec spółki kapitałowej z wierzytelnością spółki względem wspólnika z tytułu należnej wpłaty na poczet udziałów albo akcji. Sposób ten pozwala także na proste dostosowanie liczby obejmowanych przez wierzyciela udziałów. Jeżeli np. wartość udziałów będzie mniejsza niż kwota zobowiązania spółki, to dojdzie do tylko częściowego umorzenia wierzytelności osoby trzeciej. Zaś w odwrotnym przypadku nowy wspólnik będzie musiał dopłacić za obejmowane udziały powyżej wartości przysługującej wierzytelności.
Potrącenie możliwe jest także, gdy spółka sprzedaje udziały własne. W takim wypadku nie ma konieczności podwyższania kapitału zakładowego, gdyż przedmiotem transakcji są już istniejące udziały.
Podstawa prawna
Art. 14 par. 4 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.).
