Zgodnie z ustawą o zasadach prowadzenia polityki rozwoju w perspektywie finansowej 2007–2013 czekają nas duże zmiany. Oprócz projektów wyłanianych w procedurze konkursowej realizowane będą projekty w trybie pozakonkursowym: indywidualne i systemowe.

Jerzy Kwieciński wiceminister rozwoju regionalnego Przywołując doświadczenia z okresu 2004–2006, warto zauważyć, że w konsekwencji stosowania procedury konkursowej w jednym konkursie niejednokrotnie rywalizowały ze sobą bardzo duże przedsięwzięcia o znaczeniu krajowym z mniejszymi – mającymi zasięg regionalny czy wręcz lokalny. Projekty często były małe i rozproszone, niekiedy brakowało między nimi korelacji i spójności oraz ukierunkowania na konkretne cele rozwojowe. Ponadto, składający projekt beneficjenci, tacy jak np. samorządy czy przedsiębiorcy musieli przedkładać całość dokumentacji, której przygotowanie było bardzo kosztowne. Projekty konkursowe w nowej perspektywie będą stanowić część realizowanych projektów. Dofinansowanie otrzymają, tak jak dotychczas, najlepsze z rywalizujących projektów. Wybór konkursowy projektów następować będzie dwuetapowo: najpierw najlepszych koncepcji, a dopiero potem następować będzie ocena całości dokumentacji. Gdy projekt przegra konkurs, beneficjent będzie mógł zastosować środki odwoławcze w postaci protestu lub wniosku o ponowne rozpatrzenie. Zdecydowaliśmy, że w systemie wdrażania w latach 2007–2013 część projektów wybierana będzie w trybie pozakonkursowym. W perspektywie 2004–2006 taki sposób wyboru projektów stosowany był w przypadku Funduszu Spójności. Postanowiliśmy stworzyć listę projektów kluczowych, które mają strategiczne znaczenie dla rozwoju kraju. W ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju regionalnego projekty te noszą nazwę projektów indywidualnych. Przedsięwzięcia te będą ze sobą spójne i posłużą realizacji wspólnych celów rozwoju kraju. Dotyczą one głównie rozwoju infrastruktury, zwłaszcza transportowej, ochrony środowiska, a także przedsięwzięć dotyczących bezpieczeństwa energetycznego Polski. Łącznie na liście kluczowych projektów z programu Infrastruktura i Środowisko znajduje się ok. 500 projektów i ponad 100 dla programu Innowacyjna Gospodarka. Gdy dany projekt nie otrzyma dofinansowania, zrealizowany będzie inny, z listy rezerwowej. Z naszych wstępnych obliczeń wynika, że ok. 85 proc. wartości projektów PO IiŚ, to projekty kluczowe, a pozostałe 15 proc. zostanie wyłonionych w drodze konkursu. Odwrotne proporcje występują w PO IG. Warto zaznaczyć, że wyłączając te projekty z procedury konkursowej, chcieliśmy osiągnąć większa przejrzystość ich wyboru. Propozycje projektów będą poddane konsultacjom społecznym. Ustalając listę projektów kluczowych, widzimy od razu, jaki będzie wpływ na realizację celów narodowej strategii rozwoju. Dobrą wiadomość stanowi fakt, że koszty kwalifikowane ponoszone w ramach ich realizacji liczą się od początku 2007 roku. Ważny rodzaj projektów wyłanianych poza konkursem stanowić będą projekty o charakterze systemowym. Sama nazwa projektów wskazuje, że poprzez ich realizację mają być tworzone systemowe modele rozwiązań istotne w skali krajowej lub regionalnej. Polegać one będą na dofinansowaniu ze środków unijnych zadań publicznych określonych np. w ustawach. Realizowane będą one przez instytucje publiczne odpowiadające za dany obszar na mocy odrębnych przepisów. Przykładem takich organizacji są powiatowe urzędy pracy, które realizują zadania na mocy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Będą to przede wszystkim projekty realizowane z Europejskiego Funduszu Społecznego, czyli w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.