Sąd państwa członkowskiego jest uprawniony do wszczęcia postępowania upadłościowego zagranicznego przedsiębiorcy - dłużnika, o ile na terenie tego państwa znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika.

Możliwość ogłoszenia upadłości polskiego przedsiębiorcy przez sąd zagraniczny przewiduje rozporządzenie Rady Wspólnoty Europejskiej nr 1346/2000 (Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich seria L, nr 160 z dnia 30 czerwca 2000 r.; dalej rozporządzenie).
Rozporządzenie obejmuje swoim zakresem terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej i dotyczy wszelkich postępowań upadłościowych, czyli związanych z likwidacją majątku dłużnika, układowych i naprawczych.
Treść rozporządzenia, na mocy zmian do rozporządzenia dotyczących nowych państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym Rzeczypospolitej Polskiej (Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich seria L nr 236 z dnia 23 września 2003 r. oraz w Dz.U. z 2004 r. nr 90 r., poz. 864) i artykułu 249 zdanie 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich C 325 z dnia 24 grudnia 2002 r. oraz Dz.U. z 2004 r. nr 90, poz. 864/2), wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowana w Rzeczypospolitej Polskiej.
W zakresie uregulowanym w rozporządzeniu nie stosuje się przepisów polskiej ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2003 r. nr 60, poz. 535 ze zm., art. 378 ust. 1.)
Na mocy rozporządzenia sąd państwa członkowskiego jest uprawniony do wszczęcia postępowania upadłościowego zagranicznego przedsiębiorcy - dłużnika, o ile na terenie tego państwa znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika (art. 3 ust. 1 rozporządzenia).
W przypadku dłużników będących osobami prawnymi przyjmuje się, iż głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest ich siedziba. Domniemanie to może zostać wzruszone. Sąd państwa członkowskiego uznając, iż ośrodek podstawowej działalności dłużnika znajduje się na jego terytorium i spełnione są przesłanki do wszczęcia postępowania upadłościowego, w świetle przepisów krajowych (danego państwa członkowskiego, w którym wszczęto postępowanie) orzeka o otwarciu postępowania upadłościowego i powołuje zarządcę odpowiedzialnego za prowadzenie tego postępowania upadłościowego.
Zgodnie z art. 4 ust. 2 rozporządzenia, co do zasady, to prawo państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia oraz skutki.
Postępowanie takie obejmuje cały majątek dłużnika, także położony za granicą i uczestniczą w nim wszyscy wierzyciele, którzy zgłaszają pisemnie swoje wierzytelności na ręce zarządcy.
Orzeczenie przez właściwy sąd jednego z państw członkowskich o otwarciu postępowania upadłościowego czy naprawczego jest automatycznie uznawane i skuteczne we wszystkich pozostałych państwach członkowskich.
Sąd państwa uznającego nie ma możliwości badania pod względem merytorycznym przesłanek do wszczęcia i prowadzenia postępowania upadłościowego.
W konsekwencji wpis do właściwego rejestru (przedsiębiorców) o otwarciu postępowania upadłościowego ma charakter deklaratoryjny (art. 16 ust. 1 rozporządzenia).
Uznanie powoduje rozszerzenie skutków ogłoszenia upadłości na obszar państwa uznającego. W rezultacie ustanowiony w postępowaniu za granicą zarządca uzyskuje prawo działania na terenie państwa, które dokonało uznania.
Sylwia Piotrowska
adwokat Kancelaria Prawna GLN
Sylwia Piotrowska, adwokat Kancelaria Prawna GLN / DGP