Ekologia oddziałuje na gospodarkę, stając się jednocześnie jedną z jej gałęzi
Fundusze Europejskie na ekologię (mln zł) / DGP
Z samych tylko Funduszy Europejskich od 2007 roku sfinansowanych zostało ponad trzy tysiące projektów związanych z ekologią o łącznej wartości przekraczającej 85 mld zł. Z poszanowaniem środowiska naturalnego realizowanych jest też kilkanaście tysięcy przedsięwzięć inwestycyjnych firm, które uzyskały unijne dotacje na rozwój i podniesienie konkurencyjności.

Zrównoważony rozwój

Nacisk na poszanowanie środowiska naturalnego przy realizacji działań sprzyjających rozwojowi gospodarczemu kładziony jest od kilkudziesięciu lat. Celem jest choć częściowa naprawa skutków degradacji środowiska, która stała się efektem ubocznym rewolucji przemysłowej. Pierwszy formalny dokument międzynarodowy wytyczający proekologiczną drogę postępu cywilizacyjnego został opracowany w 1987 roku przez Światową Komisję Środowiska i Rozwoju przy ONZ i nosi tytuł „Nasza wspólna przyszłość”. Po raz pierwszy zostało w nim zdefiniowane pojęcie zrównoważonego rozwoju - na które natknął się praktycznie każdy korzystający z funduszy europejskich.
Idea zrównoważonego rozwoju była szeroko dyskutowana na konferencji w Rio de Janeiro, która odbyła się w 1992 roku. Uczestnicy szczytu doszli do wniosku, że dalszy rozwój społeczeństw musi w jak najmniejszym stopniu przekształcać środowisko przyrodnicze Ziemi. Na tej podstawie sformułowano tzw. Agendę 21, którą przyjęło 278 uczestników, wśród których byli prezydenci 100 największych państw świata oraz 178 reprezentacji rządowych. Kolejne wnioski wyciągnięto na Światowym Szczycie Zrównoważonego Rozwoju w Johannesburgu w Republice Południowej Afryki dziesięć lat później. Głównym celem było uświadomienie społeczeństwom zagrożeń dla zrównoważonego rozwoju, ich skali, jak również wyznaczenie zadań, które należy wypełnić, by ten rozwój osiągnąć. Zrównoważonego rozwoju dotyczy jedna z polityk horyzontalnych Unii Europejskiej, z którą muszą być zgodne projekty współfinansowane z Funduszy Europejskich.

Czysta energia

Jednym z istotnych obszarów wsparcia przez Brukselę są inwestycje w odnawialne źródła energii oraz zwiększające efektywność wykorzystania energii ze źródeł tradycyjnych. Od 2007 roku zrealizowanych zostało prawie tysiąc takich projektów w całej Polsce, o łącznej wartości przekraczającej 22 mld zł. Udział Funduszy Europejskich to niemal 6,5 mld zł. Z jednej strony przedsięwzięcia te wpływają na zmniejszenie negatywnych skutków funkcjonowania gospodarki, z drugiej zaś pomagają rozwijać się większym i mniejszym firmom funkcjonującym w szeroko rozumianej branży energetycznej. Najwięcej środków trafiło oczywiście – z racji skali ich działania – do największych wytwórców i sprzedawców energii elektrycznej czy gazu. Równolegle na wsparcie mogło liczyć wiele małych, a nawet mikroprzedsiębiorstw, które w wyniku inwestycji weszły dopiero na rynek energetyczny. Tego typu przedsięwzięcia to przede wszystkim elektrownie wiatrowe. Co istotne, Fundusze Europejskie wsparły też właścicieli sieci przesyłowych w zakresie rozbudowy infrastruktury umożliwiającej odbiór energii z nowych źródeł. Dosyć dużo firm skorzystało też z dotacji na instalację własnych źródeł energii słonecznej czy z biomasy. Wśród beneficjentów tego typu są głównie obiekty turystyczne.
Z dofinansowania inwestycji w odnawialne źródła energii chętnie korzystały też gminy i inne jednostki samorządu terytorialnego, wprowadzając takie rozwiązania w obiektach szkolnych czy urzędach. Dużo inwestycji zapewniających stabilizację energetyczną, a także wprowadzających dodatkowe źródła energii zrealizowano w różnego rodzaju obiektach służby zdrowia.

Troska o środowisko

Ponad 30 mld z Funduszy Europejskich przeznaczonych zostało na dofinansowanie projektów związanych bezpośrednio z ochroną środowiska naturalnego, których całkowita wartość przekracza 62 mld zł. Najwięcej, bo ponad 14 mld zł, poszło na oczyszczanie ścieków. 4 mln zł wsparły procesy gospodarowania odpadami – zarówno komunalnymi, jak i przemysłowymi. Blisko 6 mld zł to inwestycje w transport miejski przyjazny środowisku. Bardzo istotnym obszarem wsparcia z Funduszy Europejskich były projekty związane z zapobieganiem zagrożeniom środowiskowym, w tym opracowanie i wdrażanie planów i instrumentów zapobiegania zagrożeniom naturalnym i technologicznym oraz zarządzania nimi. Na ten cel z unijnej kasy trafiły ponad 3 mld zł.
Z Funduszy Europejskich sfinansowane zostały również działania mające na celu uświadamianie społeczeństwa, jak duże znaczenie ma dbałość o środowisko naturalne. Do projektów tego typu zaliczają się spotkania edukacyjne z dziećmi i młodzieżą, a także kampanie społeczne w mediach. Namacalnym efektem tych działań jest choćby stale rosnąca liczba osób, które na co dzień sortują śmieci. Coraz silniej piętnowana społecznie jest obojętność na stan otaczającej nas natury.

Dla człowieka

Inwestycje w energetykę i środowisko liczone są w miliardach złotych – to kwoty abstrakcyjne dla zwykłego człowieka. Efekty tych działań są jednak bardzo realne. Dzięki inwestycjom w energię odnawialną coraz więcej osób ma możliwość obniżenia kosztów prądu elektrycznego. Podobnie w przypadku inwestycji środowiskowych – mają one bezpośrednie przełożenie na jakość życia zwykłych ludzi, którzy mają dostęp do wody najwyższej jakości płynącej prosto z kranu, dostęp do kanalizacji a także świeżego powietrza, co, wbrew pozorom, jeszcze kilka lat temu nie było w niektórych miejscach oczywistością.
Rozwój gospodarczy w duchu zrównoważonego rozwoju to również korzyść dla przyszłych pokoleń – zgodnie z pierwotną definicją z 1987 r. zrównoważony rozwój to proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego pokolenia w sposób umożliwiający realizację tych samych dążeń następnym generacjom.