Czy wypłata zaliczki może dotyczyć wyłącznie dywidendy przypadającej za rok obrotowy, w którym wypłata zaliczki następuje?

Zgodnie z kodeksem spółek handlowych umowa spółki (statut) może upoważnić zarząd do wypłaty wspólnikom (akcjonariuszom) zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy. W przypadku spółki akcyjnej wymagana jest również zgoda rady nadzorczej. Dla dokonania wypłaty zaliczki niezbędne jest wykazanie przez spółkę zysku w zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym za poprzedni rok obrotowy oraz posiadanie przez spółkę środków wystarczających na jej wypłatę. Wypłacana zaliczka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały (akcje) własne. W przypadku istnienia w spółce udziałów (akcji) uprzywilejowanych co do dywidendy istnieje możliwość wypłaty zaliczki w odpowiednio uprzywilejowanej wysokości.
Wypłata zaliczki dotyczyć może wyłącznie dywidendy przypadającej za rok obrotowy, w którym wypłata zaliczki następuje. Przemawia za tym fakt, że obecnie warunkiem wypłaty zaliczki jest istnienie już zatwierdzonego sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy. W związku z powyższym, decyzja zarządu o wypłacie zaliczki na poczet dywidendy może zapaść dopiero po odbyciu zwyczajnego zgromadzenia. Dodatkowo, aby wypłata zaliczki była możliwa, sprawozdanie to musi wykazywać zysk.
Kodeks spółek handlowych nie rozstrzyga jednoznacznie, czy wypłata zaliczki może mieć miejsce tylko raz do roku, czy też zaliczka może być wypłacana wielokrotnie. Wydaje się, iż drugie rozwiązanie jest jak najbardziej dopuszczalne, pod warunkiem że za każdym razem spełnione będą wszystkie przesłanki wypłaty zaliczki.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami wypłata zaliczki uzależniona jest od wykazania przez spółkę zysku bieżącego, tzn. osiągniętego w okresie od końca ostatniego roku obrotowego do momentu zaliczkowania.
Z wypłatą zaliczek wiąże się ryzyko, iż po dokonaniu wypłaty spółka osiągnie zysk niższy od sumy wypłaconych zaliczek, nie osiągnie zysku lub też zwyczajne zgromadzenie nie podejmie decyzji o podziale zysku. W takiej sytuacji powstaje pytanie, czy spółka w ogóle może, a jeżeli tak, to na jakich zasadach żądać zwrotu zaliczek. Kwestia ta nie została rozstrzygnięta w przepisach regulujących wypłatę zaliczek. Dla uniknięcia wątpliwości w tego typu przypadkach rozwiązaniem może być zamieszczenie w umowie spółki (statucie) zapisu regulującego kwestię zwrotu wypłaconych zaliczek.
RAFAŁ DZIEDZIC
radca prawny, partner w Kancelarii Prawnej GLN
Rafał Dziedzic, radca prawny, partner w Kancelarii Prawnej GLN / DGP