Czy w sytuacji, gdy pismo procesowe nie zostało należycie opłacone, sąd ma obowiązek wezwać stronę do uzupełnienia opłaty i poprawienia braków czy też od razu odrzuca pismo?

Zgodnie z art. 130 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego, w sytuacji gdy pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu z powodu nieuiszczenia należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. W konsekwencji ustawodawca pozostawia stronie krótki, bo zaledwie siedmiodniowy termin do uzupełnienia braku. O wiele poważniejsze skutki wiąże ustawodawca z niezachowaniem wymogów formalnych w sytuacji, gdy strona w postępowaniu jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika. W takiej sytuacji, zgodnie z dyspozycją art. 1302 par. 1 k.p.c., pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego, które nie zostało należycie opłacone, przewodniczący zwraca bez wezwania o uiszczenie opłaty. Ostateczną furtką pozostawioną pełnomocnikowi jest uiszczenie w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pisma brakującej opłaty. Przy czym na pełnomocniku ciąży obowiązek ustalenia właściwej wysokości opłaty stosunkowej. Dopiero, gdy opłata została wniesiona w należytej wysokości, pismo wniesione może wywołać skutki prawne.
Jeszcze poważniejsze rygory ustawodawca przewidział w stosunku do wnoszenia przez profesjonalnego pełnomocnika środków zaskarżenia. W sytuacji gdy środek odwoławczy został wniesiony przez profesjonalnego pełnomocnika, sąd odrzuca bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia.
W sprawach gospodarczych obowiązują również powyższe reguły, jednakże, co dla przedsiębiorcy jest najistotniejsze, surowe reguły stosuje się także wówczas, gdy przedsiębiorcy nie reprezentuje adwokat lub radca prawny. W konsekwencji od przedsiębiorcy wymaga się pełnej znajomości reguł postępowania w sprawach uiszczania opłat sądowych w prowadzonych sporach gospodarczych. Najpoważniejszymi konsekwencjami są tu oczywiście skutki prawne w zakresie środków zaskarżenia.
Pewną modyfikację wprowadza w odniesieniu do przedsiębiorcy art. 1302 par. 4 zdanie 2 k.p.c., stanowiąc, iż w sytuacji, gdy sąd zarządza zwrot pisma, winien określić wysokość należnej opłaty stosunkowej, ale tylko wówczas, jeżeli opłata została uiszczona w niewłaściwej wysokości. Sąd powinien również wskazać skutki ponownego wniesienia pisma.
SEBASTIAN KOCZUR
kancelaria prawna
Sebastian Koczur, kancelaria prawna / DGP