Przedsiębiorstwa branż paliwowej i energetycznej wyróżniają się inicjatywami z zakresu zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności biznesu. Jest to efekt ich chęci stawienia czoła wyzwaniom – m.in. ochrony środowiska, zmian klimatycznych i jednoczesnego zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego.

Wzrost zainteresowania firm paliwowych i energetycznych odpowiedzialnością społeczną biznesu CSR (corporate social responsibility) jest po części samoistną tendencją, która w ostatnich latach ujawnia się w tych organizacjach z coraz większą siłą. Nie bez znaczenia jest też wpływ oczekiwań artykułowanych w różny sposób przez ich klientów, władze publiczne, inwestorów, a także media.

Własne rozwiązania

Zdaniem prof. Witolda Orłowskiego, doradcy ekonomicznego PricewaterhouseCoopers Polska (PwC Polska) krajowe firmy wciąż mają dużo kłopotów ze zdefiniowaniem co to jest CSR, a tym bardziej z podaniem, na czym w praktyce polega ich odpowiedzialność społeczna. Dominuje przekonanie, że CSR to zyskujący na znaczeniu trend, dlatego nie warto zachowywać obojętności wobec niego. Tym bardziej, że deklarowanie odpowiedzialności społecznej pozytywnie wpływa na wizerunek firmy, choć też angażowanie się w tym zakresie obciąża ją dodatkowymi kosztami. Prof. Witold Orłowski wskazuje, że poprawnie rozumiana oraz praktykowana odpowiedzialność biznesu nie wynika z mody i nie koliduje z podstawową działalnością przedsiębiorstwa. Przeciwnie – pomaga firmie stawić czoła współczesnym wyzwaniom i osiągnąć rozwój w zgodzie z wymogami ochrony środowiska, a także interesami otoczenia społecznego.

Wszystkie duże firmy sektora paliwowo – energetycznego w Polsce tak właśnie rozumieją CSR i usiłują uzgadniać swoją działalność z wymogami odpowiedzialnego biznesu – wynika z badań prowadzonych wspólnie przez Urząd Regulacji Energetyki, PwC Polska i Forum Odpowiedzialnego Biznesu (FOB). Wprawdzie zachodnie koncerny energetyczne mogą w tym zakresie świecić przykładem polskim firmom, ale nie ma prostego przełożenia ich praktyk CSR na grunt polski, czy wiernego kroczenia nadwiślańskich firm ich śladami.

– PKN Orlen nie otrzymał gotowych wzorców zaangażowania społecznego z zagranicy. Co najwyżej można mówić o inspiracjach. Musieliśmy je samodzielnie wypracować i upowszechniać wśród spółek należących do naszej grupy kapitałowej w Polsce, w Niemczech, Czechach i na Litwie oraz wśród naszych kontrahentów – mówił Leszek Kurnicki, dyrektor wykonawczy ds. marketingu i komunikacji w PKN Orlen podczas ogłaszania wyników dorocznego rankingu odpowiedzialnych firm przez „ DGP” we współpracy z FOB i PwC Polska.

Podobnie jest w innych firmach paliwowo – energetycznych. Odpowiedzialność społeczna jest tam kształtowana od podstaw przede wszystkim dzięki własnym staraniom, stosownie do potrzeb i możliwości poszczególnych podmiotów.

Styl biznesu

Brakuje oficjalnej, powszechnie zaaprobowanej definicji odpowiedzialności społecznej biznesu. Brakuje skoordynowanych działań ze strony ustawodawcy i administracji publicznej, które ułatwiłyby przedsiębiorstwom poznanie tego, czym jest CSR i następnie rozwijanie własnego zaangażowania. To dlatego URE zaproponował firmom branży energetycznej koncepcję SOBE – społecznie odpowiedzialnego biznesu energetycznego. Według wskazań URE przez SOBE należy generalnie rozumieć taką strategię biznesową, która harmonijnie łączy dążenie do poprawy efektywności i rentowności działalności gospodarczej poszczególnych przedsiębiorstw z troską o etyczne i ekologiczne jej aspekty. Chodzi zwłaszcza o przestrzeganie przez firmy takich wartości jak jawność, przejrzystość działania, rzetelność wobec klientów (kalkulacja cen, jakość dostaw i obsługi), w kontaktach z pozostałymi interesariuszami (z akcjonariuszami, pracownikami, kontrahentami, czy społecznością lokalną) oraz ograniczanie własnym staraniem pozycji i przewagi monopolistycznej. URE mocno podkreśla, że odpowiedzialne prowadzenie biznesu wymaga od firm wnoszenia wkładu w realizację polityki energetycznej państwa oraz nie nadużywania swojej przewagi wobec odbiorców energii, paliwa czy ciepła.

Jakie korzyści z przyjęcia strategii SOBE mogą zyskać firmy? Spółki paliwowo – energetyczne, podobnie jak inne podmioty biznesowe są przede wszystkim rozliczane z wyników ekonomicznych, co powoduje, że w naturalny sposób pierwszą ich troską jest dbałość o rozwój biznesu i wzrostu wartości przedsiębiorstwa. Irena Pichola z PwC Polska podkreśla, że SOBE nie jest przeszkodą wobec tak zdefiniowanych celów przedsiębiorstwa.

– Aktywność na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego, czy otoczenia społecznego nie jest czymś dodanym do biznesu, ale jest integralną częścią biznesu i stylem, w jakim jest on prowadzony – podkreśla Irena Pichola.

Przedsiębiorstwo zaangażowane społecznie odnotowuje też inne osiągnięcia, niedostępne w inny sposób – zwiększenie lojalności konsumentów i interesariuszy, poprawę relacji ze społecznością i władzami lokalnymi, podnoszenie poziomu własnej kultury organizacyjnej firmy.

Strategicznie ważne

Biznes paliwowo – energetyczny nie jest obojętny dla środowiska. Odgrywa centralną rolę w gospodarce, ma kapitalny wpływ na życie społeczne i funkcjonowanie państwa. Czynniki te powodują, że firmy reprezentujące ten sektor, wcześniej niż podmioty innych branż wykazały zainteresowanie ideą odpowiedzialności społecznej i szybciej starają się wprowadzić ją w praktykę codziennego funkcjonowania.

CSR ma różne oblicza. Bywa niesłusznie utożsamiany z filantropią, sponsoringiem i dorywczymi akcjami dobroczynnymi. Większość dużych firm paliwowo – energetycznych podchodzi do odpowiedzialności biznesu w sposób dojrzały i już uczyniła ją elementem swojej strategii biznesowej. Oznacza to, że troska o środowisko, o dobre relacje z interesariuszami wewnętrznymi (spółki zależne, pracownicy) i zewnętrznymi (kontrahentami), ze społecznością lokalną i z władzami są dla nich strategicznie ważne.

– W 2009 r. zarząd naszej spółki przyjął strategię zrównoważonego rozwoju dla całej grupy kapitałowej. Nasze doświadczenia wskazują, że przy tworzeniu takiej strategii koniecznie trzeba wziąć pod uwagę specyfikę biznesową i uwarunkowania poszczególnych spółek. Chodzi przecież o to, by opracować jednolite standardy CSR i wspólne zasady raportowania, które zaakceptują wszyscy, a potem będzie można je wdrożyć – podkreśla Marzena Strzelczak, pełnomocnik zarządu PGNiG ds. strategii zrównoważonego rozwoju.